Kupujemy internetowo książki na rynku wtórnym (1)

Jak widzicie po moich raportach, w ostatnich latach kupiłem masę książek używanych. To musiałem nauczyć się jak kupować, bo wybitnie mnie wkurzają pozycje uszkodzone. Zacznijmy od tego, co wpływa na stan książki, czyli od technikaliów.

Rodzaje opraw

Nie tylko mają różną „odporność” na czytelnika, ale też na różne rzeczy warto zwrócić uwagę. Więc od najbardziej odpornych, do najmniej.

Oprawa twarda szyta. Obecnie rzadkość, natomiast dość częsta w książkach sprzed 1980 roku. Okładka zazwyczaj płócienna, rzadziej skórzana czy skóropodobna. W tym przypadku kartki zszywane są w coś w rodzaju zeszycików, a następnie te zeszyciki przyszywane do grzbietu. To najsolidniejsze oprawy; niestety, lichy (kwaśny czyli kruchy) papier – takie papiery powszechnie były używane od połowy XIX do końca XX wieku.

Oprawa twarda szyto-klejona. To samo co wyżej, tyle że zaszyciki do grzbietu są przyklejane, a nie wszywane. To też solidne oprawy. Oczywiście nie wszystkie tak samo solidne, bo dużo zależy od grubości i twardości grzbietu. Przykładowo Uczta Wyobraźni Maga: twarda, szyto-klejona, nawet papier dobry, ale delikatniusie grzbiety – nadpęknięcia na zgięciach, grubsze książki ze zwichrowanymi grzbietami to standard.

Grzbiet książki Jonathan Strange i pan Norrell z Uczty Wyobraźni (Mag). Jak widać, grzbiet przekrzywiony

Lód Dukaja (Wydawnictwo Literackie), totalnie zwichrowany, wklęsły grzbiet

W przypadku grubszych książek warto też zwrócić uwagę na kształt grzbietu – moim zdaniem, półokrągłe są lepsze od prostych (przy czym nie chodzi mi o takie pośrednie coś, jak w Uczcie Wyobraźni, a o takie półokrągłe jak w ostatnich wydaniach komiksów Rosińskiego z Egmontu czy Feliksa Kresa ze Stalker Books).

Skarga Utraconych Ziem (Egmont), zwraca uwagę jak to wszystko dobrze, szczelnie przylega do siebie

Oprawa miękka ze skrzydełkami. W przypadku opraw miękkich przed wypadnięciem kartek z oprawy chronią rowki – powinno się je zagiąć przed czytaniem (koniecznie przed, bo potem to już musztarda po obiedzie), wtedy powstaje strefa bezpieczeństwa, nie otwieramy kartek przy samym grzbiecie:

Książka z okładką zagiętą w rowkach

W tej książce nie zagięto okładki. Mamy skutek otwierania przy samym grzbiecie

Czasami są okładki bez rowków na zagięcie okładki – sam i tak zaginam, tyle że od linijki. Owszem, grozi to odpryskami farby, ale wolę mieć niewielki odprysk, niż rozwód okładki z kartkami.

Z kolei skrzydełka chronią przed zadarciem, zagięciem, rozwarstwieniem wrażliwe narożniki okładki. Dawniej, w czasach PRL, dość częste były, dziś też spotykane, ale rzadko, oprawy miękkie szyto-klejone. Oczywiście są nieco odporniejsze, ale różnica jest niewielka – zagięcie rowków jest wystarczające.

Jeszcze jedna rzecz, na którą warto zwrócić uwagę: giętkość okładki. To zależy i od materiału, z jakiego jest zrobiona, i od grubości. Okładka miękka powinna się zginać bez problemu. Każda miękka okładka i tak się zegnie przy czytaniu, ale chodzi o to, żeby nie skutkowało to jej zniszczeniem. Okładka ze sztywnego kartonu może się przełamać, a np. przy książce Aleksandry Radlak wydanej przez SQN-a złamie się na dziewięćdziesiąt procent. Tak samo w przypadku rosyjskich komiksów rzuconych na rynek przez firmę znaną głównie z map, czyli Euro Pilota.

Przykład dobrej okładki, tak można ją zgiąć bez przełamania

Inny przypadek – SuperNowa i jej wydanie Wiedźmina (to, w którym ukazała się też antologia Szpony i kły): w tym wydaniu na okładkach mamy wyduszoną jakąś kratownicę. I to też okoliczność sprzyjająca przełamywaniu się. Chciałem nawet kupić te Szpony i kły. Przeszedłem w Poznaniu trzy księgarnie – wszystkie egzemplarze z przełamaną okładką (a jeszcze nie czytane!); wszedłem do KIK i mówię: „Wziąłbym tę antologię, ale wyjątkowo syfna okładka, przełamuje się”. Księgarz podjął wyzwanie: „U nas przełamane nie są”. To sprawdź. „OK, dobra, przyznaję rację, wszystkie są przełamane”.

Więc miękka okładka – tak, ale musi być dobrze zrobiona, wydawca i drukarz powinni mieć ciut wyobraźni. Dla mnie modelowym przykładem dobrego wydawania na miękko są komiksy z serii Marvel Now wydawnictwa Egmont.

Oprawa miękka bez skrzydełek – to samo, tylko bez zabezpieczenia narożników.

Półtwarda szyto-klejona. Te oprawy znacie choćby z serii Wehikuł Czasu wydawnictwa REBIS – w księgarniach są oznaczane jako „zintegrowane”, ale to zupełnie inna jakość, niż zintegrowane z Fabryki Słów, więc na własny użytek zwę je półtwardymi. Odporność na wypadanie kartek taka sama, jak przypadku okładek twardych szyto-klejonych. Natomiast jest ryzyko przełamania takiej okładki, bo jednak nie ma ani giętkości miękkiej, ani odporności twardej. Może w tych konkretnych, rebisowych, ryzyko jest niewielkie, bo to jednak dość porządne półtwarde.

Twarda klejona. To już jest szajs, coś co nazywam: bieda-luksus, czyli po taniości, ale udając wydanie ekskluzywne. W takiej oprawie nie mamy strefy bezpieczeństwa znanej nam już z miękkich. Tak wydają np. Mag, Znak, Albatros. Żeby nie być gołosłownym – niedawno w Emipku przeglądałem Stevena Eriksona Bramy domu umarłych (Mag) i pozwoliłem sobie zrobić dwa zdjęcia. Pierwsze chyba nie wymaga wyjaśnień – już nadpękające łączenie kartek z grzbietem:

Inna rzecz, że takowe oprawy robi się zazwyczaj w nie najlepszych drukarniach, o np. niedociągnięcia kleju:

Zintegrowana klejona. Tak, to znamy z Fabryki Słów i Wydawnictwa Literackiego. Dno dna, szajs największy. Ma wszystkie wady twardych klejonych i miękkich – nie ma zalet żadnej z nich.

***

Są jeszcze dodatkowe rzeczy, które mogą wpłynąć pozytywnie lub negatywnie na trwałość i funkcjonalność. Moim zdaniem, zdecydowanie negatywny wpływ ma ten meszek, którym coraz częściej opaskudza się okładki. Tak, pamiętam Moreni – to farba satynowa. To paskudztwo się wyciera, zbiera kurz i nic właściwie sensownego nie wnosi. Ot, taki bajer pod gimbusa: Ojej, jakie to ślicne.

Okładka może być jeszcze zabezpieczona lakierem lub folią. O ile lakier zawsze jest fajny i dobry, o tyle z folią wszystko zależy do wykonania. Przy partackim wykonaniu, folia odchodzi od papieru i mamy niezbyt estetyczną, porozwarstwianą okładkę. Brak skrzydełek w przypadku opraw miękkich, to okoliczność sprzyjająca rozwarstwieniu się.

Oczywiście na stan książki wpływ ma też jakość użytego papieru. Zasada jest taka: im papier bielszy, tym lepszy (nie dotyczy wysokogatunowych papierów np. celowo imitujących papier stary). Zacytuję sam siebie z Katedry:

Papier robi się żółty i kruchy (bo to powiązane) od ligniny. W dobrych jakościowo papierach lignina jest usuwana, taki papier jest bielszy i z wiekiem nie staje się tak kruchy. Ale jest oczywiście droższy, a polscy wydawcy tak po taniości.

Dobry papier mamy w starych książkach Alfy, w Uczcie Wyobraźni Maga, w niektórych książkach Rebisu (Williams), W.A.B. czy Muzy. Porównanie książek Alfy z ok. 1995 roku i Maga spoza UW z ok. 2020 roku wychodzi na korzyść Alfy. Proszę, Rozbitkowie na Darkoverze z Alfy (1996 r.) i Tajemna wspólnota z Maga (2020). Jak widać, papier Alfy po ćwierćwieczu wygląda lepiej, niż papier Maga po roku.

A tu mamy dalej Rozbitków na Darkoverze z Alfy i Kobierzec Clive’a Barkera z Maga z 2004 roku – jak widać, tu już nie ma o czym dyskutować, papier Alfy bije magowy na głowę.

Innym czynnikiem wpływającym na stan książek są warunki ich przechowywania. Wiadomo, że wilgoć czy słońce mają zły wpływ. Ale to już kwestia indywidualna.

W części drugiej jest:

O sztuczkach handlarzy chcących nam wetknąć bubel.

Jak zdemaskować oszusta, który kasę weźmie, a książek nie wyśle.

O co prosić handlarza, zanim przelejemy mu pieniądze.

Przykład dobrego ogłoszenia.

Na zdjęciu u góry moje zakupy na rynku wtórnym – książki wydawnictwa Alfa kupione w 2020 roku.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.

Seczytam na Instagramie.