Robert Nye, Faust

Tegoż autora inną powieść – Merlin – Sapkowski zaliczył do kanonu fantasy. Fausta nie. I właśnie to pominięcie zachęciło mnie do lektury – zaintrygowało mnie czy ów Faust został skreślony przez zbyt niski poziom literacki, czy może raczej przez zbyt małą zawartość fantasy w fantasy.

Jak sam tytuł wskazuje, mamy tu retelling opowieści o niemieckim czarowniku i alchemiku Janie (Johanie) Fauście. Narratorem powieści jest Krzysztof Wagner – pomocnik i uczeń Fausta.

nie podaję tu kłamstw ani legend. Kłamstwa i legendy o Fauście to taniocha. Za cenę kufla piwa znajdziecie w pierwszym lepszym wittenberskim szynku człowieka, który ze szczegółami wam opowie, iż Faust się począł w noc zaduszną, kiedy kulisty piorun wpadł do pizdy czarownicy (prędzej już do dupy), że jako noworodek czarownik władał greką, że się urodził z trzecim okiem na czole będzie ze dwa stulecia temu i że gołymi rękoma sam jeden pokonał turecką nawałę, nim jeszcze nawet wynalazł maszynę drukarską. Nie w głowie mi konkurować z bajkopisarzami. Opowiem wam tu o postaci tak autentycznej, że sam jej smród wyczuwa się przez grube na pół łokcia drzwi dębowe. Opowiem o pijaczynie, który siedzi w tej chwili w naszym ogrodowym labiryncie, obsrany przez gołębie.

Trzymajmy się wobec tego faktów.

Daję wam słowo, że fakty o Fauście są o wiele dziwniejsze od baśni. (s. 26)

Już po tym fragmencie widać z czym mamy do czynienia – rubaszną opowieścią w stylu późnego średniowiecza lub renesansu, czymś wzorowanym na Dekameronie, Opowieściach kanterberyjskich czy powieści Gargantua i Pantagruel. Przynajmniej do pewnego momentu.

Narrator często odchodzi od głównego tematu – czyli Fausta – żeby nam przytoczyć jakąś anegdotkę. A najczęstszym ich bohaterem jest Marcin Luter. Pozwolę sobie jedną zacytować – to anegdota o przyjaźni twórcy protestantyzmu z Małgorzatą, królową Nawarry. Otóż królowa miała problem z zegarkiem – nie wiadomo jak to nosić...

Krępowała się chodzić z obłym kształtem dyndającym u talii. Na szczęście wymyśliła, żeby zwieszać zegarek do środka, pod spódnicę, by jej dyndał w majtkach.

Traf chciał, że nasza patronka sprawy protestanckiej spotyka Marcina Lutra. 

Zaślubiny dwóch czystych umysłów.

Powinowactwo z wyboru.

Wszystko idzie im jak po maśle, gdy nagle Luter pyta Małgorzatę:

– A właściwie, którą to mamy godzinę, siostro w Chrystusie?

Królowa Małgorzata odwraca się do niego plecami.

I prędko sobie zagląda do majtek.

– Marcinie, drogi bracie, zegarek mi stoi...

– Stoi, powiadasz siostro? Stoi?! – ryczy Luter. – To nie trzymaj go tak blisko pizdy!

Kres prawdziwej przyjaźni.

W obecnych czasach w Nawarze smażą luteranów.

Faust – o czym pewnie wiecie – zaprzedał duszę diabłu. Krzysztof Wagner nie do końca wierzy w takie opowieści swojego szefa, uważa je raczej za przechwałki lub wymysły przepitego umysłu. Ale zbliża się dzień zapłaty – Mefistofeles zgłosi się po Fausta... A przynajmniej tak twierdzi sam Faust.

Im bliżej końca tym mniej tego rubasznego humoru, mniej „luzu” – więcej mroku i szaleństwa. Zakończenie może mnie nie zaskoczyło, bo coś w tym stylu przeczuwałem od kilkudziesięciu stron, ale i tak jest dobre.

Dlaczego ta książka nie znalazła się w kanonie Sapkowskiego... Bo trudno określić czy to fantasy – to od czytelnika zależy, jak zinterpretuje pewne wydarzenia. Tu wiele nie zdradzę, bo dam przykład z pierwszego rozdziału: Faust ożywia zmarłą dziewczynę. A na pewno była martwa? Magiczna teleportacja do Anglii? A może to tylko pijackie omamy? Sukkuby? A może zwyczajne kobiety?

Dla mnie to fantasy, ale rozumiem, że ktoś może interpretować inaczej.

Książkę oczywiście polecam – sam świetnie się bawiłem. Ale mnie bawią różne rzeczy, więc zdaję sobie sprawę, że osobom wrażliwym na wulgarność i prostactwo ta pozycja może się nie spodobać.

OCENA: 9/10

R. Nye, Faust czyli Historia Von D. Johann Fausten dem wietbeschreyten Zauberer und Schwartzkünstler li też Historya Doktora Jana Fausta, okrzyczanego Magikusa i Czarnoksiężnika, jako ją był spisał jego famulus i uczeń, Krzysztof Wagner, oto po raz pierwszy przetłumaczona na angielską mowę przez Roberta Nye'a za czym spolszczona ręką Piotra Siemiona, wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1992. stron: 312.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.