Mój kanon fantasy – pozycje z lat 1970-1984

Przypomnę uwagi techniczne:

1. Język oryginału podaję tylko, jeśli jest inny niż angielski.

2. Pogrubione AS, WS i BN oznaczają, że dana pozycja znalazła się też w kanonach sporządzonych przez kolejno: Andrzeja Sapkowskiego, Wojciecha Sedeńkę i Beatrycze Nowicką.

To jedziemy:

Mój kanon fantasy cz. 2

29. Roger Zelazny, cykl Amber – 1970-1996 AS, WS, BN; Widmowy Jack – 1971 AS. Wątpliwości mam przy dwóch kolejnych pozycjach Zelaznego: Pan światła (bo mam wątpliwości czy to fantasy, czy SF) i Światy czarnoksiężnika – mnie się podobało, ale jestem w zdecydowanej mniejszości, tak patrząc na świat (małej popularności dowodzi choćby to, że Zelazny tego cyklu nie skończył, to miała być trylogia, a poprzestał na dwóch tomach), jak i w Polsce (t. 1 – Odmieniec – miał u nas trzy wydania, a t. 2 – Szalony różdżkarz – tylko jedno).

30. Katherine Kurtz, cykl Deryni – 1970-2006 AS. Cykl bardzo po macoszemu traktowany w naszym kraju. W latach dziewięćdziesiątych minionego stulecia wydano tylko jedną powieść (Odrodzenie Deryni, wydawnictwo PiK, 1993) i jedno opowiadanie (Marluk, w antologii Barbarzyńcy, t. 1, Rebis 1992). Odrodzenie Deryni uchodzi za pierwszą powieść w nurcie historyzującego fantasy, czyli takiego, w którym akcja toczy się w wymyślonym świecie, ale zachowuje realizm (np. brak dobra i zła znanego z tolkienowskiej fantasy) – najbardziej znanym dziełem w tym nurcie jest oczywiście Gra o tron Martina.

31. Karl Edward Wagner, cykl Kane – 1970-1994. To chyba ostatnie heroic fantasy, które można uznać za kanoniczne. W Polsce wydano większość cyklu, część nawet podwójnie (takie dziwo – niemal jednocześnie zaczęły to puszczać wydawnictwa Amber i PhantomPress). Na łaskawego wydawcę czeka jeszcze siedem opowiadań. Ciekawostka: tytułowy bohater – czy raczej, antybohater pojawia się też w innych dziełach Wagnera, których akcja toczy się współcześnie; w jednym z opowiadań jest narkotykowym dilerem, w innym niezbyt moralnym potentatem wydawniczym.

32. John Gardner, Grendel – 1971 AS. Retelling poematu Beowulf, wydarzenia ukazane z punktu widzenia potwora. Parę słów o tym dziele skrobnąłem w Biblioteczce wikingofila. I taka ciekawostka: Grendel jest czytywany (trzy wydania na polskim rynku, to sporo), chwalony, ale to wcale nie skłoniło wydawców do zainteresowania się jakimkolwiek innym fantastycznym dziełem Gardnera, a czytelnicy w USA chwalą choćby In the Suicide Mountains...

33. Richard Adams, Wodnikowe wzgórze – 1972 AS. Animal fantasy. I tu znowu dziwo – bardzo popularna książka nie przełożyła się na popularność autora. Wodnikowe wzgórze było w naszym kraju wydane pięciokrotnie, a poza tym dostaliśmy tylko po jednym wydaniu dwóch innych jego pozycji (Opowieści z wodnikowego wzgórza – zbiór opowiadań o królikach i Szardik). Sześciu pozostałych książek Adamsa (pięć powieści + zbiór opowiadań) w Polsce nie wydano.

34. William Goldman, Narzeczona księcia – 1973 AS. Mnie osobiście na kolana nie rzuciło...

35. Patricia A. McKillip, Zapomniane bestie z Eldu – 1974 AS; trylogia Mistrz Zagadek (t. 1: Mistrz Zagadek z Hed; t. 2: Dziedziczka morza i ognia; t. 3: Harfista na wietrze) – 1976-1979 AS, WS, BN.

36. Salman Rushdie, Grimus – 1975, Szatańskie wersety – 1988,  Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy – 2015. Pewnie znowu ktoś się skrzywi, bo taki głównonurtowiec w kanonie fantasy... A to po prostu kolejny przykład zagrabiania fantasy przez główny nurt. Większość powieści Salmana Rushdie jest de facto fantasy lub co najmniej realizmem magicznym. Wymieniłem trzy (pierwszą, najgłośniejszą i ostatnią). Ale to nie znaczy, że pozostałych nie warto czytać.

36a. Anne Rice, Wywiad z wampirem – 1976. Nie uważam, żeby to było jakieś arcydzieło, acz kiedy Sapek tworzył kanon, Anne Rice była bardzo popularna i w Polsce, i w ogóle na świecie. Początkowo wywaliłem, ale skoro się o nią upomniano, jak mawiali średniowieczni, Vox populi, vox Dei.

37. Stephen R. Donaldson, cykl Kroniki Thomasa Covenanta Niedowiarka – 1977-2010 AS, WS. Z trzech trylogii po polsku dostępne tylko dwie.

38. Piers Anthony, Xanth – 1977-2011 AS. Cykl strasznie rozwlekły, a do tego podobno słabo przekładalny – dużą rolę odgrywa gra słów, co oczywiście w przekładzie na inne języki ginie. Nie wiem czy warto czytać całość, ale z jeden-dwa tomy można wciągnąć, tym bardziej że Piers Anthony nie należy do „kobylarzy” (w wydaniu Rebisu tomy tak do trzystu stron, Nasza Księgarnia dała chyba giga czcionkę, bo w jej wydaniu to po ponad czterysta stron).

39. Thomas Berger, Artur Rex – 1978. Kolejny retelling opowieści o królu Arturze. I kolejny w wersji humorystycznej. W Polsce wydany, ale miłośnikom fantastyki mógł umknąć, bo wyszło to w serii Kameleon wydawnictwa Zysk i S-ka (kiedyś pisałem, że ta seria i analogiczna Rebisu robią krzywdę autorom SF/fantasy).

40. Robert Nye, Merlin – 1978 AS; Faust – 1980 (jeśli ktoś Fausta zaliczy do fantasy, oczywiście).

41. Tanith Lee, Opowieści z Płaskiej Ziemi – 1978-2001. Sapkowski do kanonu zaliczył inne jej dzieła (Birthgrave; Vazkor, son of Vazkor oraz Qest for the White Witch). Niestety, polskim wydawcom jakoś było nie po drodze z panią Lee. Znaczy, wydano kilka jej książek, ale akurat nie te docenione przez Sapka. Co ciekawe, wydawano u nas raczej słabsze pozycje tej autorki. Wyjątkiem są właśnie Opowieści z Płaskiej Ziemi – z pięciu tomów (cztery powieści + zbiór opowiadań) po polsku dostępne są dwie powieści i dwa opowiadania (Nowa Fantastyka – nr 8/2006 i 4/2010). Polecam, bardzo klimatyczne opowiastki.

42. Michael Ende, Niekończąca się historia – 1979 AS. Jedyna nieanglosaska pozycja z tego okresu umieszczona w moim kanonie. Język oryginału: niemiecki.

43. Robert Silverberg, cykl Majipoor – 1980-2011 AS. Science fantasy, dziś już nie powalające na kolana, ale wciąż nadające się do czytania. Kiedyś coś tam napisałem o tomie pierwszym. U nas część cyklu wydał Próśzyński i S-ka, prawie całość Solaris (prawie, bo zabrakło Gór Majipooru – Silverberg podobno nie zgodził się na dołożenie tej noweli do siódmego tomu, a Solaris samodzielnie wydać tego chyba nie chciał).

44. Gene Wolfe, Cykl Słoneczny – 1980-2001 AS, BN. I znowu science fantasy. Teraz niby Mag ma to wznowić w Artefaktach – zapowiadają już od czterech lat, właśnie zapowiedzieli po raz czwarty :D Niestety, brak informacji czy chcą to wydać w całości, czy tylko najstarszy i najbardziej znany pięcioksiąg Księga Nowego Słońca. Jeśli ktoś nie czytał, to pewnie chociaż słyszał – to cykl zapoczątkowany powieścią Cień kata.

45. William Horwood, cykl Las Duncton – 1980-1993 (Las Duncton + W stronę Duncton + cztery książki nieprzetłumaczone na język polski). Animal fantasy – jak u Adamsa były króliczki, tak tu mamy kreciki. Mnie bardziej do gustu przypadły kreciki – jednak co pod ziemią, to pod ziemią; od razu mroczniej (czyt. fajniej).

46. Raymond E. Feist, Riftwar Universe – 1982 WS. Niekoniecznie wszystkie tomy cyklu, choć Feist poniżej pewnego poziomu nie schodzi. Co warto przeczytać: na pewno pierwszą tetralogię (Adept magii; Mistrz magii; Srebrzysty cień; Mrok w Sethanon), dylogię Synowie Krondoru (Książę krwi; Królewski bukanier) i tetralogię Saga o wojnie z wężowym ludem (Cień królowej mroku; Książę kupców; Furia króla demonów; Odpryski strzaskanej korony). Niektórzy za najlepszą część cyklu uważają trylogię Imperium, którą Feist popełnił we współpracy z Janny Wurts; cóż, sam mam odmienne zdanie.

Feist spłodził wielkiego cyklona, łącznie ponad trzydzieści tomów!
Jak widać na fotce, sporo mi brakuje, z wydanych w Polsce nie mam sześciu tomów

47. David Eddings, cykl Belgariada i Malloreon – 1982-1991 AS, WS, cykl Elenium – 1989-1991. Reszta jego twórczości to popłuczyny po wymienionych.

48. Stephen King, cykl Mroczna Wieża – 1982-. O Kingu mogę rzec: doceniam, ale nie lubię. Do mnie jakoś nie trafia, w życiu udało mi się przeczytać do końca jedynie świetne Siostrzyczki z Elurii i zmęczyć Oczy smoka (tak, to już poza tym cyklem). Co ciekawe, Sapek za godne umieszczenia w kanonie uznał Oczy smoka, a nie Mroczną Wieżę...

49. Marion Zimmer Bradley, Mgły Avalonu (także inne pozycje cyklu: Leśny dom, Pani Avalonu, Kapłanka Avalonu, The Ancestors of Avalon) – 1983-2000 AS, WS, BN.

50. John Morressy, powieści i opowiadania o czarodziejach – 1983-2003 AS. Opowiadania lepsze od powieści. Mnie osobiście, bardziej niż Kedrigern, przypadł do gustu Conhoon o Trzech Darach. Comic fantasy.

51. Terry Pratchett, cykl Świat dysku – 1983-2015 AS, WS, BN. Oczywiście król comic fantasy.

52. Lucius Shepard, cykl Smok Griaule – 1984-2013. Świetne opowieści, w Polsce dostępne w dwóch tomach w Uczcie Wyobraźni (zbiór Smok Griaule i powieść Piękna krew). U mnie TOP 10. U Sapkowskiego brak, co dziwi patrząc na niektóre dzieła, jego zdaniem warte zaliczenia do kanonu... 

53. Guy Gavriel Kay, właściwie wszystko – 1984-. Po polsku dostępne: trylogia Fionavarski gobelin – 1984-1986 WS, Tigana – 1990 AS, WS, Pieśń dla Arbonne – 1992, Lwy al-Rassanu – 1995 WS,  dylogia Sarantyńska mozaika – 1998-2000 AS, Ostatnie promienie słońca – 2004, Ysabel – 2007. Zysk i S-ka niedawno kupił prawa do wydania kolejnych dwóch powieści Kaya.

54. Greg Bear, dylogia Pieśni Ziemi i Mocy (t. 1: Koncert nieskończoności; t. 2: Wężomag) – 1984-1986. Czytałem dawno temu, ale wspominam bardzo miło. Oczywiście, polecam – jeśli gdzieś zobaczycie, powinno kosztować niewiele. Po polsku wydała to Alfa w latach 1991-1997.

55. Jack L. Chalker, pięcioksiąg Tańczący Bogowie – 1984-1995. W Polsce ukazały się tylko trzy tomy: Rzeka Tańczących Bogów, Demony Tańczących Bogów, Zemsta Tańczących Bogów. Comic fantasy.

56. David Gemmell, cykle Saga Drenajów (niekoniecznie wszystkie książki) – 1984-2004 WS; Opowieści Sipstrassi – 1987-1994. Sapek oba cykle uznał za niegodne umieszczenia w kanonie, zamiast tego wrzucił samostojkę tegoż autora Rycerze mrocznej chwały. Cóż, pozwolę sobie mieć dalece odmienną opinię co do wartości poszczególnych dokonań Gammella.

57. Glen Cook, cykle Czarna Kompania – 1984- AS, WS, BN; Detektyw Garrett – 1987-.

Ilustracja u góry strony, to kadr z amerykańsko-niemieckiego filmu Niekończąca się opowieść – na podstawie Niekończącej się historii Michaela Ende.

Mój kanon fantasy:

1. Czym fantasy jest, a czym nie jest.

2. Pozycje sprzed 1970 roku.
4. Pozycje z lat 1985-1999.

5. Pozycje od roku 2000.

6. Mój kanon fantasy – podsumowanie i uzupełnienie.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.