Maciej Liziniewicz, Czas pomsty

Tak wam wyznam, że choć jako historyk nie lubię, to jako czytelnik beletrystyki mógłbym okres sarmatyzmu (XVI-XVIII wiek) żreć chochlą. Lubię powieści Sienkiewicza, Zofii Kossak (Złota wolność), Hena, Paukszty (Straceńcy i Buntownicy!), Łozińskiego, Korkozowicza, Sieciechowiczowej, nawet dziecięcych Szwedów w Warszawie Przyborowskiego. A także cykl Opowieść o korsarzu Janie Martenie Janusza Meissnera czy Róża i morze Małgorzaty Duczmal, które może mniej się kojarzą z sarmatyzmem.

Oczywiście, kiedy mogę połączyć sarmatyzm z fantasy, to już jest w ogóle dobrze. Niestety, zdarza się to dość rzadko, bo od kiedy Komuda się wykomudził i sarmacką fantasy odpuścił, właściwie nie bardzo jest co czytać. Próby Piekary w tym nurcie są tylko połowicznie dobre (lubię Szubienicznika – ale mógłby to wreszcie skończyć, nie trawię Charakternika), jest trylogia Lewandowskiego, no i jest Kacper Ryx Mariusza Wollnego (tego – jeszcze? – nie czytałem).

Więc teoretycznie, kiedy pojawiła się na rynku książka Liziniewicza, powinienem się na nią rzucić, jak Janda na szczepionkę. Jednak zestaw: debiutant* + Wydawnictwo Dolnośląskie zdecydowanie studził mój zapał. Nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło – kupiłem Czas pomsty (swoją drogą, bardzo pretensjonalny tytuł) w taniej księgarni za mniej więcej jedną trzecią ceny okładkowej. I nie żałuję, że kupiłem, a w maju kupię część drugą cyklu o Żegocie Nadolskim.

Nie jest to wielka powieść, która zapisze się w dziejach polskiej literatury. Jest dość wtórna, głównie wobec książek Komudy, ale nie tylko – zadyma w karczmie na początku książki chyba każdemu fanowi fantasy przywiedzie na myśl Wiedźmina (choć u Komudy też takie sceny się znajdą). To bardzo oklepany motyw, ale mnie osobiście nie drażni. Bo tak na chłopski rozum – w czasach miecza czy szabli, życie towarzyskie kwitło w karczmach, w karczmach się chlało, do karczmy wstępowali przejezdni (obcy!); w tych okolicznościach przyrody o zadymę nietrudno. Kto pamięta jeszcze lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku, ten zna te klimaty :D

Poza tym ze dwa razy, na początku, decyzje Żegoty są dość dziwaczne i chyba na bakier ze zdrowym rozsądkiem. Później już takich baboczków nie wyłapałem. Ogólnie powieść jest napisana przyzwoicie – Liziniewicz posługuje się całkiem sympatyczną polszczyzną, delikatnie stylizowaną na staropolski (ale naprawdę delikatnie – buduje klimat, nie utrudnia czytania). Miałem wrażenie, że autor wie o czym pisze (choć zweryfikować jego kompetencji do pisania o XVII wieku nie jestem w stanie**). Zdaje się, że świetnie zna miejsce akcji (przypisy na to wskazują) – to ciekawy teren, dzisiejsze pogranicze Polski (woj. podkarpackie) i Ukrainy, wówczas pogranicze polsko-węgierskie.

Fabuła wciągająca, trochę kryminalna. Żegota Nadolski wraca z wojny do domu; właściwie domu to nie ma, bo rzekomo Tatarzy go zniszczyli, „przy okazji” zabijając żonę i dzieci Żegoty. W okolicy dzieje się coś dziwnego – najpierw znikały dzieci, a teraz znikają już także dorośli. Wśród „znikniętych” jest siostrzenica możnego szlachcica Stanisława Dereśniaka. Z różnych powodów (całkiem licznych), Żegota angażuje się w jej poszukiwania.

Przez znakomitą większość książki jest bardzo niewiele fantastyki i to raczej takiej niedopowiedzianej, bardziej realizm magiczny niż fantasy. Dopiero ostatnich kilkadziesiąt stron usprawiedliwia etykietkę „sarmacka fantasy” (a może nawet: sarmacki horror).

Wydanie może bez fajerwerków, ale w zupełności wystarczające dla takiej rozrywkowej literatury – okładka miękka ze skrzydełkami. Papier taki se. Co niefajne: brak spisu treści; naprawdę – wydawco – ta jedna kartka by cię zbawiła? I nie podoba mi się grafika okładkowa. Znaczy, ogólnie jest okej, tylko nie do sarmackiej fantasy – ta ilustracja mogłaby zdobić pewnie dziewięćdziesiąt dziewięć procent książek fantasy. Jednak w przypadku tej specyficznej, jedynej czysto polskiej, odmiany fantasy oczekiwałbym okładki nawiązującej do sarmatyzmu, a nie czegoś tak uniwersalnego. Jeszcze jedno: w stopce redakcyjnej brak miejsca (to można wywnioskować z adresu wydawcy) i roku wydania. Kurde, oszczędność na dwunastu znakach (licząc ze spacją)...

____________________

PRZYPISY

* Tak gwoli uczciwości – Liziniewicz wcześniej wydał jedną książkę w wydawnictwie zajmującym się m.in. self publishingiem.

** W przeciwieństwie do recenzentki piszącej, że Liziniewicz świetnie oddał realia „XVIII wieku” (akcja toczy się w 1630 roku) oraz opiniodawcy :D, wg którego Czas pomsty czerpie „pełnymi garściami z polskiego średniowiecza”.

____________________

OCENA: 7/10

M. Liziniewicz, Dzikie pola, t. 1: Czas pomsty, Wydawnictwo Dolnośląskie, brak miejsca i roku wydania [Wrocław 2019], stron: 416.

A tu o t. 2 cyklu Dzikie pola vel Żegota Nadolski:

Maciej Liziniewicz, Mroczny zew.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie.