Frederik Pohl, Gateway. Brama do gwiazd

Duże zaskoczenie. Stara SF (a to książka wydana oryginalnie po raz pierwszy w 1977 roku) może się kojarzyć z różnymi różnościami, ale raczej nie z psychologią. A tu właściwie mamy powieść mniej SF, a bardziej psychologiczną.

Główny bohater to Robinette Broadhead (wbrew imieniu, to mężczyzna) – zdrobniale Bob. Bardzo, bardzo majętny człowiek. Poznajemy go na kozetce u psychoanalityka. Niezwyczajnego, bo Sigfrid von Psych – jak go ochrzcił Bob – jest sztuczną inteligencją. I jeden z dwóch wątków, to wątek terapii Boba, jego gierek z SI, komentarzy do wydarzeń z przeszłości.

Natomiast same wydarzenia poznajemy w wątku retrospekcyjnym. Bob wywodzący się z ziemskiej biedoty, ma marzenie: chce zostać poszukiwaczem. Ki pies... Otóż ludzie znaleźli pozostałości obcej, zaawansowanej cywilizacji – jej twórców nigdy nie spotkali, ich pisma nie odczytali, więc zwą ich umownie Heechami. Najpierw odkryli ich tunele na Wenus, ale potem coś wyjątkowego – wydrążoną asteroidę, która była bazą obcych. Nazwano ją właśnie Gateway.

W bazie było sporo niewielkich, wciąż działających statków kosmicznych. Statki kurs mają wbity, ludzie nie potrafią zmienić koordynat, więc można jedynie wsiąść i lecieć w nieznane (potem statek wraca do bazy). Latają nimi właśnie poszukiwacze – to dość lukratywne zajęcie (w zależności od tego, co się znajdzie w miejscu docelowym; można stać się naprawdę zamożnym człowiekiem), jednak bardzo ryzykowne (śmiertelność wśród poszukiwaczy jest wysoka). Poszukiwacze oczywiście „polują” na twory cywilizacji Heechów. Największą kasę można zgarnąć za znalezienie żywego Heecha (Znajdź go tylko. Potem możesz zażądać dowolnej ceny).

Ale to tylko marzenie Boba, bo żeby zostać poszukiwaczem, najpierw trzeba dostać się na Gateway, a bilet kosztuje tyle, że jest poza zasięgiem przeciętnego Ziemianina. I tu los sprzyja – Bob wygrywa na loterii. Nie, nie streszczam wam tu wiele – to pierwszych kilkanaście stron.

Okładka wyd. II (z Solaris)

W każdym razie, większa część powieści to na przemian: terapia Boba (a może nawet wiwisekcja psychologiczna) i jego życie na Gateway. Podróży kosmicznych tu niewiele. Raczej zajmujemy się tym, co Boba zaprowadziło na kozetkę u Sigfrida von Psycha.

Przy czym Bob zdecydowanie nie jest kandydatem na pomnikową postać. Ale poznajemy znacznie więcej mieszkańców Gateway – bohaterowie bardzo wiarygodni od strony psychologicznej; każdy ma swoje wady, zalety. I ich życie – takie normalne: imprezy, związki, konflikty, problemy finansowe (życie na Gateway kosztuje)...

Sama fabuła, jeśli nie oczekujecie nie wiadomo jakich „efektów specjalnych”, też sroce spod ogona nie wypadła. Ta gra Boba z Sigfridem, a właściwie z samym sobą, wciąga. Z każdym ich spotkaniem dowiadujemy się coraz więcej o tym, co zaprowadziło poszukiwacza do psychoterapeuty. Ale zakończenie i tak trudno przewidzieć.

Nie irytują, a raczej wywołują uśmiech ramotkowe wstawki, takie jak np. ogłoszenia drobne, ręcznie pisane listy na Ziemię... A właśnie, bo poza dwoma wątkami mamy w powieści coś jeszcze – ramki. To jakieś instrukcje, fragmenty naukowych wykładów, ogłoszenia, listy itp. – czasami wiele wyjaśniające, a czasami nieco zabawne.

W każdym razie, zasłużony deszcz nagród („kareta” najważniejszych i to w czasach, kiedy były to nagrody literackie: Hugo, Nebula, Locus, Nagroda im. Johna W. Campbella).

I niespodzianka – pisałem, że któryś z polskich wydawców kupił prawa do wydania cyklu Gateway. Nietrafnie domyślałem się, że Zysk i S-ka. A jednak Mag – Gateway ma wyjść w nowym tłumaczeniu, w serii Artefakty, w omnibusach zbierających po dwa oryginalne tomy (mam nadzieję, że nie zapomną o opowiadaniach, także tych, które powstały po wydaniu zbioru Pohla The Gateway Trip, u nas znanego jako Kupcy wenusjańscy i inne opowieści). Wstępnie Mag planuje wydanie pierwszego omnibusika w drugim kwartale 2023 roku (ale do zapowiedzi Maga bym się nie przywiązywał).

Przy okazji zła informacja od Maga o Artefaktach, jak poinformował Andrzej Miszkurka: Artefakty są już zamknięte. Nie będziemy kupowali więcej tytułów. Wydamy tylko to co mamy. Jest też dobra informacja: to nie oznacza natychmiastowej śmierci serii, bo Mag kupił prawa do tylu tytułów, że wydadzą jeszcze prawie tyle samo, ile wydali do tej pory (a przypomnę, że na razie mamy trzydzieści Artefaktów).

Wracając do Bramy do gwiazd...

OCENA 9/10.

F. Pohl, Gateway. Brama do gwiazd, brak informacji o tłumaczach [M. Iwińska i P. Paszkiewicz], Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1987, stron: 248.

Podobna notka: Mary Doria Russell, Wróbel.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie.