Maciej Liziniewicz, Mroczny zew

Druga odsłona cyklu o Żegocie Nadolskim (tu o odsłonie pierwszej). Dużo się nie da o niej napisać, bo właściwie niemal wszystko zawarłem w notce o Czasie pomosty. Tak, żeby formalnościom stało się zadość: to cykl miksujący sarmacką fantasy z kryminałem i horrorem, z akcją osadzoną w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach trzydziestych XVII wieku. Konkretniej, teatrem jest obecne pogranicze polsko-ukraińsko-słowackie (wówczas polsko-węgierskie).

Mamy w znaczniej mierze powtórzony schemat z Czasu pomsty – ktoś/coś morduje ludzi, Żegota angażuje się w wyjaśnienie sprawy, kryminalne postępowanie, sprawca namierzony itd. O ile Czas pomsty był wtórny wobec Komudy, o tyle tu Liziniewicz jest wtórny wobec samego Liziniewicza... O stylu wiele się rzec nie da – od poprzedniej części ani się nie pogorszył, ani też znacząco nie polepszył.

Ale zrobił coś maksymalnie mnie irytującego. Dał za dużo przypisów, które rozpraszają przy czytaniu – może jest ich mniej, niż w pracy naukowej, ale więcej niż w popularnonaukowej. Pewnie z dziewięćdziesiąt procent z nich jest całkowicie bez sensu. Bo jaki ma sens pisanie w przypisie, że Iksiński – aktualnie (czyli w roku 1632) starosta pępkowiecki, wcześniej był starostą w Pipidówce, a potem kimś tam jeszcze? Autor ma dziwną potrzebę informowania nas o pozostających bez związku z fabułą losach wzmiankowanych, nieraz marginalnie, postaci historycznych. Takie belferskie natręctwo.

Jest jeszcze druga grupa przypisów. Przykładowo cytuje Kochanowskiego i w przypisie podaje nam, że cytat pochodzi ze strony Wolne Lektury... Panie Liziniewicz – pan się obawia, że Kochanowski pana pozwie o naruszenie praw autorskich? To informuję, że Kochanowski zmarł prawie 440 lat temu. Nic grozi panu nawet ze strony spadkobierców, bo prawa autorskie w Polsce wygasają siedemdziesiąt lat po śmierci twórcy. Więc po jakiego grzyba zamula pan powieść takimi informacjami?

Wczoraj ukazała się kolejna część cyklu o Żegocie, Diabelski posłaniec. Tu cała trylogia (na dziś trylogia, bo pewnie będzie więcej)

I jeszcze dwie uwagi:

Pisanie o Tatarze per „Mongoł” (str. 130) jednak dla XVII wieku jest błędem. Poprawne jest tylko dla wieku XIII (no jeszcze dla wieku XIV do przyjęcia). Wówczas Mongołów w Europie zwano Tatarami z dwóch powodów – bo zachodnią Mongolię zamieszkiwało tureckojęzyczne plemię Tatarów, a Europejczykom ów Tatar skojarzył się z greckim piekłem, czyli Tartarem. Więc dla XIII wieku są to synonimy. Ale od XIV wieku nazwa „Tatar” oznacza tureckojęzycznego mieszkańca europejskiej części Wielkiego Stepu – ta nacja powstała ze stopienia się Mongołów przybyłych z Azji z miejscowymi ludami tureckimi (głównie Połowcami i Bułgarami nadwołżańskimi). Więc: Tatar to tureckojęzyczny mieszkaniec Europy, Mongoł to mongolskojęzyczny mieszkaniec Azji.

Mało prawdopodobne wydaje mi się, żeby w XVII wieku obcokrajowiec znał Kronikę Galla Anonima (str. 218). Od powstania Kroniki Wincentego Kadłubka, starsza Kronika Galla była bardzo mało popularna. Wystarczy porównać: znamy zaledwie trzy rękopisy Kroniki Galla i aż dziesięć razy więcej rękopisów Kroniki Kadłubka. Co lepsze: ów obcokrajowiec cytuje z Galla fragment o zabójstwie bpa Stanisława przez króla Bolesława Szczodrego – a ten fragment w najmłodszym rękopisie (z XV wieku) został usunięty, zastąpiony politpoprawnym (na tamte czasy) fragmentem trzynastowiecznego Żywota św. Stanisława. Sądzę, że jeśli jakiś obcokrajowiec w latach trzydziestych XVII wieku przeczytałby jakąś polską kronikę, to byłaby to któraś z późniejszych i czerpiących z Kadłubka (niekoniecznie bezpośrednio) – nawet nie Długosz, lecz Bernard Wapowski, Marcin Kromer, Maciej Miechowita, Marcin Bielski, albo Maciej Stryjkowski.

Podsumowując – ogólnie dostaliśmy powieść na tym samym poziomie, co Czas pomsty. Ale moją ocenę obniżają: wtórność wobec poprzedniej części oraz belferskie zapędy i masa niepotrzebnych przypisów, więc:

OCENA: 6/10.

M. Liziniewicz, Dzikie pola, t. 2: Mroczny zew, Wydawnictwo Dolnośląskie,  brak miejsca wydania [Wrocław] 2020, stron: 352.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie