Rok 2020 – książkowo

Po roku słabym przyszedł rok słabszy. Może to wpływ koronawirusa – może to z tego powodu parę ciekawych zapowiedzi spadło z planu (np. Czarny lampart, czerwony wilk Marlona Jamesa, który ostatecznie zapowiedziany jest na marzec bieżącego roku).

Ogólną opinię o tłumaczonej fantastyce mogę powtórzyć za podsumowaniem roku 2019 (czyli widać mamy trwały trynd):

Wydawcy postawili na dwa „segmenty”. Pierwszy to wtórny badziew dla nastolatków. Drugi – odgrzewane kotlety, czyli stawianie na klasykę, pewniaków. Owszem, wydawanie znanych już klasyków jest OK, a nawet bardzo OK. Pod warunkiem, że to nie jest jedyna oferta dla czytelnika jakoś tam wyrobionego.

Przeglądam ubiegłoroczne zakupy i to co mam zachomikowane w schowkach (czyli pewnie będzie kupione w tym miesiącu) i widzę tylko pięć pozycji z gatunku „muszę to mieć”:

Susanna Clarke Piranesi (Mag).
Ian McDonald, Luna: Wschód (Mag).
Michale Swanwick Matka żelaznego smoka (Mag).
Andrus Kivirahk Człowiek, który znał mowę węży (Marpress).

Charlotte McConaghy Migracje (Czarna Owca).

Przy czym dwie ostatnie mogą się okazać zawodem i ostatecznie trafić na półkę „po jaki (...) to kupiłem” :D Książka Kivirahka jest dla mnie interesująca przez swoją egzotykę – to chyba pierwsza powieść fantastyczna (w tym przypadku fantasy) z Estonii przetłumaczona na polski po 1989 roku. Ale i wcześniej nie było jakoś super – LubimyCzytać na półce „literatura estońska” ma „aż” dwadzieścia cztery pozycje, z czego fantastyką zalatuje kilka: antologia Kochanka diabła. Opowiadania estońskie wydana u nas w 1984 roku oraz powieści Katarynka Aimée Beekman (SF, antyutopia?) z 1978 i Nowy Piekielnik z Czartoryi Antona Hansena-Tammsaare (fantasy/baśń) z 1983.

Interesuje mnie taka egzotyczna fantastyka – biorę z nadzieją na coś odmiennego (czyt. lepszego), niż dania z anglosaskiej budy z literackimi fast foodami. Ale finalnie zazwyczaj kończy się rozczarowaniem.

Migracje Charlotte McConaghy zalatują ambitnym apo/postapo, ale że autorka zupełnie mi nieznana, to i tu mogę się naciąć. Czyli pewniaków zostaje niewiele – zaledwie trzy pozycje, wszystkie wydane przez Maga (nie do końca rozumiem, dlaczego dwie ostatnie książki Susanny Clarke ukazały się poza UW).

Ogólnie rzecz biorąc w literaturze tłumaczonej jest nieco lepiej – za sprawą właśnie Maga; Andrzej Miszkurka zresztą obiecywał, że wydadzą trochę ambitniejszej fantastyki. Dlaczego więc oceniam 2020, jako słabszy od 2019? Przez polską fantastykę. O ile w 2019 za godne zainteresowania uznałem aż dziesięć pozycji (plus trzy debiuty), o tyle w 2020 kupiłem zaledwie dwie – piąty tom cyklu (chodzi oczywiście o Agnieszki Hałas Czerń nie zapomina) i coś, co już zalatuje mi wtopą (Magdaleny Wolff Kukułka i wrona). Aż współczuję jury nagrody im. Żuławskiego – sam bym dał Hałas miejsce trzecie, a miejsca pierwsze i drugie pozostawił nieobsadzone (z zastrzeżeniem, że nie czytałem powieści Konrada T. Lewandowskiego: Złota kaczka i Narzeczona z Kociewia – pierwszej nawet nie zamierzam czytać, drugą już zamówiłem – edycja: przeczytane, opisane tu).

Polscy fantaści wystrzelali się w 2019, więc 2020 to także kryzys wydawców specjalizujących się w krajowym SF/fantasy. I tu bardziej podoba mi się polityka Powergrapha, który po prostu wydawał mniej. A właściwie poza literaturą dziecięcą, wydali tylko Cudze słowa Wita Szostaka i poszerzoną wersję Requiem dla lalek Cezarego Zbierzchowskiego.

Genius Creations uznało, że jak nie ma dobrej książki, to puści byle co. Acz nawet tego byle czego wiele nie znaleźli – wydali chyba tylko pięć pozycji (chyba, bo im mniej wydają, tym więcej szyldów mają – pojawiły się imprinty GC: Literate i Inanna; niedługo każda ich książka będzie miała innego wydawcę :D).

Dlatego nawet nie chce mi się robić rankingu wydawców. Jest Mag, a poza tym ciemność widzę.

Rok w biblioteczce

Aktywność wydawców ma oczywiście odzwierciedlenie w moim księgozbiorze. Bo choć zakupy rekordowe:

Przez pięć lat przybyło mi 1213 woluminów, czyli kupuję książkę/komiks co półtora dnia

to jednak w fantastyce przeważały pozycje antykwaryczne. Nowych (inaczej: dostępnych na rynku pierwotnym) kupiłem tylko 58, a antykwarycznych – 205. Gatunkowo tradycyjnie wygrywa fantasy – 124, ale jest też sporo SF (bo dawniej stroniłem od tego gatunku, a teraz nadrobiłem zaległości) – 88 i dużo „dziwnej” fantastyki (np. realizmu magicznego) – 31. Zakupy uzupełnia horror/groza – 9 i antologie – 11.

Z beletrystyki przybyło jeszcze dziesięć pozycji niefantastycznych, z różnych bajek: np. obyczajowo-kryminalny Ojciec chrzestny, retelling – racjonalizacja mitów greckich Roberta Gravesa, trochę klasyki z kolekcji Gazety Wyborczej...

Większość książek naukowych i popularnonaukowych – tradycyjnie – z szeroko rozumianej historii (szeroko, bo mieszczą się też archeologiczne, językoznawcze czy o kopalnym DNA) – 42 książki, do tego dochodzi jedna psychologiczna, ale też pod kątem historycznym, a dokładniej co ma w głowie wyznawca teorii spiskowych (a turbolechityzm jest takową teorią).

Komiksów więcej, niż w 2019, ale mniej niż w 2018 – 92 pozycje (38 z USA, 1 latynoamerykańska, 36 europejskich i 17 japońskich). Przy czym sam widzę, że jakoś mniej mnie ostatnio kręci literatura obrazkowa, co widać na wykresie (najlepsze luty-marzec, najsłabszy ostatni kwartał – ujęte tylko pozycje kupione, bez prezentów):

Zastanawiałem się nad przyczynami i chyba winowajcą jest wydawnictwo Studio Lain, które wyraźnie ograniczyło wydawanie tytułów brytyjskich, na rzecz frankofońskich. Dotąd właśnie te brytyjskie nakręcały mnie na komiksy.

Spore zakupy antykwaryczne i z półki „fantastyka dziwna” skutkują też dziwactwami w rankingu wydawców. A także ich ilością, bo w 2020 roku kupowałem beletrystykę wydaną przez ponad pięćdziesiąt oficyn! I ranking (TOP10) wygląda tak:

Dom Wydawniczy REBIS – 39 pozycji.
Zysk i S-ka – 37.
Alfa – 26.
Mag – 26.
Solaris – 26.
Prószyński i S-ka – 21.
Amber – 12 (+ jeden komiks).
Fabryka Słów – 7
Wydawnictwo Gazety Wyborczej – 7.

Wydawnictwo Literackie – 7.

Aż dwadzieścia sześć oficyn reprezentowanych jest tylko jedną książką.

Wśród wydawców komiksowych tylko Egmont „wcisnął” mi dwucyfrówkę. Ważniejsze wydawnictwa:

Egmont – 23 pozycje.
Studio Lain – 8 (w znacznej mierze wydanych przez 2020 rokiem).
Non Stop Comics – 7.
JPF (mangowe) – 7.
Kurc – 7.

Taurus – 6.

Na liście znalazły się komiksy od dwudziestu czterech wydawców.

Nie robiłem już rankingu autorów, ale z daleka widzę, że dwoje zdecydowanie prowadzi w moich zakupach AD 2020:

C.J. Cherryh – 17 pozycji z czterech cykli.

Peter F. Hamilton – 13 pozycji z dwóch cykli.

Dalej będą pewnie:

Julian May – 9.
Marion Zimmer Bradley – 8.
Marina i Siergiej Diaczenko – 5 (+ antologie z ich krótszymi dziełami; mam już wszystko ich autorstwa, co zostało wydane w Polsce).

Tad Williams – 5.

Najlepszych i najgorszych przeczytanych książek nie będę prezentował, bo przez cały rok nie przeczytałem niczego co by mną wstrząsnęło pozytywnie (10/10) lub negatywnie (1/10). W plusach pewnie najbliżej będzie Tatiany Tołstoj Kyś – oryginalne postapo, którego tu nie omawiałem, ale oceniłbym 9/10. Parę książek zaskoczyło mnie pozytywnie – było lepiej, niż oczekiwałem, że wymienię:

Michael R. Fletcher Bez odkupienia.
Joe Abercrombie Pół króla i Pół świata.
Peter F. Hamilton Dysfunkcja rzeczywistości.
Jacek Komuda Jaksa. Bies idzie za mną.

Peter Higgins Czerwony golem.

Rok na blogu

Pojawiło się więcej notek, niż w latach 2018-2019, choć mniej, niż zakładałem – bo w planach było po cztery notki w miesiącu. Odsłon chyba przyzwoicie – ok. 182 tysiące, przy czym dość stabilnie, bez wyskoków w górę czy w dół, jak bywało w latach poprzednich. Pewnie dzieje się tak za sprawą turbolechitów, bo przez cały rok 2020 nie było notek z cyklu Turbolechickie zidiocenie, czyli dojenie frajerów, a w ogóle turboszurków dotyczyła tylko jedna notka i to ze stycznia: O rzekomym słowiańskim piśmie 2: kamienie mikorzyńskie. A właśnie notki turbolechickie, w szczególności ze wspomnianego cyklu, generują największy ruch. W tym roku nie było (choć zapowiadałem, że będzie), bo szurki odpuściły sobie turbolechityzm – w dobie pandemii znaleźli sobie inne pole „badawcze”, czyli wirusosceptycyzm i antyszczepionkowstwo. Siedzą cicho, to jakoś zabrakło mi motywacji do smarania :D

Najchętniej odwiedzane w 2020 roku były dwie stare notki:

Zawartość Żyda w Polaku.

Turbolechickie zidiocenie, czyli dojenie frajerów (cz. 10): Schodzimy na dno szamba.

Zaraz za nimi uplasowały się nowe, te o nabrzmiewającym problemie, jakim jest lewicowa cenzura:

Komudagate, czyli gównoburza w szklance wody.
Musimy wymyślić język polski od nowa.

Przyznam, że wyskoki lewicy (nie tylko cenzorskie, ale też obrona lewackiego bandziora znanego jako Margot) zmieniły mój stosunek do polskiej polityki. Tak do połowy 2020 roku uważałem, że PiS jest większym zagrożeniem dla demokracji (znajdzie się coś w komentarzach, o tu, albo o tu), teraz sądzę, że jeśli lewica (czyli PO/KO i Lewica Razem) kiedyś przejmie władzę, to będziemy płakać z tęsknoty za PiSem i wspominać czasy Kaczyńskiego, jako czasy wolności.

W każdym razie, PiS przez ponad pięć lat sprawowania władzy nie naruszył mojej wolności tak, jak rozhisteryzowana julka (Konfidentyna Fedyk) twitterowymi bredniami. Bo julce udało się doprowadzić do ideologicznej cenzury w Nowej Fantastyce – czasopiśmie, które czytywałem od niemal czterdziestu lat (i tu przyznaję rację Konradowi Lewandowskiemu, który odtąd zwie to pismo: Nową Fantastyką Skundloną). Owszem, nie julka jest tu winna, bo przecież nie ukręciła jaj redaktorom Rzymowskiemu i Zwierzchowskiemu – sami sobie ukręcili (o ile mieli), sami padli na kolana i czoła pokornie przykleili do posadzki. Odrażające typki. Zacytuję sam siebie z Katedry – po tym, jak NF(S) zaprosiła Konfidentynę Fedyk do współredagowania jednego z numerów i zamieściła jej opowiadanie w innym:

Obecność Fedyk w NF jest dla mnie czymś niepojętym, to jakby ktoś ci narąbał na wycieraczkę, a ty go zapraszasz do pokoju i mówisz: Ależ proszę się nie męczyć pod drzwiami, proszę defekować tutaj. W całym obrzydliwym zachowaniu redakcji, wpuszczenie Fedyk jest największym obrzydlistwem, samopuodleniem najwyższej klasy.

I jeśli miałbym wybierać co było najważniejsze w polskiej fantastyce AD 2020, to na pierwszym miejscu byłoby skundlenie Nowej Fantastyki, a dopiero na drugim potok nagród dla Radka Raka. Bo, niestety, występ Konfidentyny będzie nam się czkawką odbijał przez lata. Dlaczego? Jesteście w stanie sobie wyobrazić, że w 2019 roku np. Piekara wypił piwo z Jadowską czy Ćwiekiem? Pewnie bez problemów. A jesteście sobie w stanie wyobrazić takie coś w roku 2021? No właśnie (pomijając już nawet to, że Ćwiek poleciał do Krytyki Politycznej opowiadać jak zachowują się pisarze przy piwie i dziś chyba nikt normalny z nim się nie napije).

W każdym razie julka sprowadziła wielki konflikt do polskiego fandomu. A pojawiła się już druga julka – niejaka Kasia Babis, infantylne dziewczę zajmujące się rysowaniem (okładka do tęczowego nr Nowej Fantastyki Skundlonej jest jej autorstwa) i sporadycznym pisywaniem do Krytyki Politycznej. To właśnie temu dziewczęciu Ćwiek zdradzał, jak wyglądały imprezy pisarzy ze stajni Fabryki Słów (z mojego punktu widzenia nie działo się tam nic złego, ale i tak wynoszenie takich spraw jest co najmniej niesmaczne).

Różne rzeczy działy się wcześniej w polskim światku fantastycznym – bywało nawet tak, że Piekara pisał, iż nie obije gęby Ziemkiewiczowi tylko dlatego, że nie chce być ciągany po sądach. Ale narzucanie ideologicznej cenzury i wynoszenie plotek z piwnych imprez, to nowa – lewicowa jakość.

Poczynania tego lewicowego towarzystwa miały też wpływ na blog i fanpage – o ile przed 2020 rokiem w ogóle nie było tu treści politycznych, o tyle w 2020 zaczęły się pojawiać. I pewnie będą kolejne, jeśli to lewicowe towarzystwo nadal będzie wchodzić w buty komunistów. A, że komuś się nie podoba... Cóż, dla paru lajków nie będę chował głowy w piasek – nie ma obowiązku mnie lubić i obserwować, a ludzie o poglądach skrajnych (naziści, faszyści, komuniści, lewacy progresywni, fundamentaliści religijni – nie tylko katoliccy, ale też np. neopogańscy, a także wojujący ateiści) powinni się liczyć, że tu ich poglądy mogą być krytykowane, wyśmiewane, a nawet obrażane.

Plany książkoholika

Mam zapas książek na długo, więc w tym roku na pewno będzie wyraźne ograniczenie zakupów. Bo i nie bardzo jest co kupować. Owszem, nie samymi arcydziełami czytelnik żyje, ale współczesne czytadła są tak nasączone skrajnie lewicowym ideolo, że szkoda mi na to pieniędzy i czasu. Owszem, w dawnej fantastyce też bywały takie książki. Ale właśnie – bywały, a do tego czym innym jest autor, który tak pisze, bo tak czuje, a czym innym autor, który ulega terrorowi hunwejbinów (dla świętego spokoju, dla zideologizowanych nagród itd.). No i jeszcze jedna rzecz: teraz pisarki pokroju Le Guin czy Marion Zimmer Bradley, dłubiące na feministyczną nutę, byłyby dziaderkami. Bo babersy, smarkatersy i elgiebetersy mają inne standardy: trzeba literaturę napakować ideolo do zrzygania, sam feminizm to mało, musi być kumulacja – słusznie przedstawiony rasizm, LGBT i biały, heteroseksualny oprawca.

Na pewno kupię cykl Feliksa Kresa o Szererze – Fabryka Słów planuje wznowienie starych tomów i wydanie dwóch nowych. Sam o Kresie mawiam, że to mistrz wydania piątego poprawionego. I najnowsze znowu będzie poprawione – pod kątem chronologii i spójności serii. Wezmę całość, nie tylko przez to poprawienie, bo mam cykl szererski niekompletny i od różnych wydawców.

Dalej planuję zakup powieści Tadeusza Oszubskiego Sfora. To jedna z kultowych polskich powieści fantasy – często u nas status kultowej otrzymują pozycje, które były trudno dostępne (jak np. Sotnie Łysego Iwanki Danaka), i nie inaczej jest ze Sforą: nie miała dotąd wydania książkowego, ukazała się jedynie w niskonakładowym czasopiśmie Voyager (w 1992 roku). Wyda to oczywiście Wojciech Sedeńko (co sprawia, że z opisanych przyczyn będę to kupował z ciężkim sercem). Ale dobrze, że w ogóle ktoś to wznawia.

Wydawca właśnie zaprezentował
w księgarni esef.com.pl pl okładkę Sfory.
Książka ma wyjść w sierpniu 2021 

Być może (bo to jeszcze do przemyślenia) będę kupował Malazjańską Księgę Poległych, którą Mag ma wznowić w twardych oprawach. Kres i MKP wyczerpują plany co do cyklonów. Oczywiście kupię też wspomnianą na początku powieść Marlona Jamesa Czarny lampart, czerwony wilk.

Antykwariat. Przez ostatni rok moja lista zakupowa znacznie się skurczyła, ale jeszcze coś tam do wyszukania i kupienia zostało. Skromne czterdzieści i cztery pozycje. Z czego chyba odpuszczę dalsze poszukiwania Hamiltona (Widmo „Alchemika” i Gwiazda Pandory. Inwazja), Russell (Wróbel) i Tada Williamsa (tetralogia Inny świat), a także dwóch polskich antologii (Wolsung. Antologia, t. 1-2 oraz Legendy Polskie. Antologia Allegro). Te książki, o ile w ogóle się pojawiają, osiągają ceny dla mnie nie do zaakceptowania, a do tego często są w stanie mało satysfakcjonującym. Zamiast wywalać kupę kasy na wymiętolone egzemplarze, wypożyczę z biblioteki – Widmo „Alchemika” już wypożyczyłem i przeczytałem.

Spoza tradycyjnej fantastyki (czyli SF/fantasy/horror) dalej będę brnąć w latynoski realizm magiczny. I szukam Irwina Shawa Pogoda dla bogaczy – wiem, że to dostępne bez problemów, ale ja chcę konkretne wydanie, ze Świata Książki. Miałem co prawda tę książkę w prastarym wydaniu Państwowego Instytutu Wydawniczego, ale jakimś cudem z trzech tomów ostał się jeno jeden.

Ogólnie wychodzi na to, że 2021 będzie bardzo spokojnym rokiem w mojej biblioteczce. No, chyba że znowu zassam na komiksy, bo Studio Lain zapowiada nowe z Dreddem i Sláinem.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie.