Jeszcze o książce Rosiaka i Sat-Okhu

Uprzedzam – w tej notce dość dużo ujawniam z treści książki. Więc jeśli chcesz przeczytać dzieło Rosiaka, przemyśl czy na pewno chcesz się zapoznać z moimi wypocinami.

O tej książce już pisałem – średnio entuzjastycznie. Niestety, ględziarstwo autora, zamulacze i chaotyczność sprawiają, że podczas „zwykłego” czytania nieco umyka sedno.

Na stronie historycy.org jest wątek poświęcony Satowi (nie dam linka do rozmowy, bo toczy się w tzw. Mównicy, niedostępnej dla osób niezarejestrowanych). Na potrzeby tej dyskusji musiałem sobie baczniej przestudiować książkę. I teraz moje opinia o niej jest nieco lepsza – od strony historycznej i dziennikarskiej, nie literackiej.

Takie tam dyrdymały

Zacznijmy od tego, czyże jest owa książka. To reportaż. I tu kilka słów o dziennikarstwie. Otóż gatunki dziennikarskie dzieli się na informacyjne i publicystyczne.

Autor materiału informacyjnego powinien wykazać się szczególną starannością i rzetelnością. Co to oznacza – dotrzeć możliwie do wszelkich źródeł, umieć ustalić ich hierarchię, przedstawić informację w sposób możliwie wyczerpujący. To oznacza, że niezależnie czy o danym zdarzeniu czytamy w NIE, Gazecie Wyborczej, Gazecie Polskiej czy Naszym Dzienniku – powinniśmy dostać w miarę zbliżoną informację. Jest to oczywiście ideał, od którego nasze media coraz bardziej odchodzą (zamiast dziennikarzy, mamy pałkarzy, nawalających konkurencję i polityków, manipulujących z przyczyn ideologicznych).

Ale wracając do meritum. Skoro czytelnik, niezależnie od gazety, powinien o danym zdarzeniu dostać zbliżoną informację, to czym miałyby różnić się owe gazety? Oczywiście doborem informacji (Nasz Dziennik za ważną, wartą opisania uzna pielgrzymkę, a Wyborcza zlot feministek). Ale przede wszystkim – bo do tego zmierzam – publicystyką. To materiały subiektywne, prezentujące zdanie autora – np. felieton, komentarz (tak na marginesie, etyka zobowiązuje dziennikarzy do wyraźnego oddzielania informacji od komentarza, a jak to wygląda, sami wiemy).

Jeśli informację uznać za jedną nogę dziennikarstwa a publicystykę za drugą, to reportaż – teraz wulgarnie napiszę – jest takim penisem, dyndającym między nogami. Czymś na pograniczu informacji i publicystyki (a także literatury pięknej). Ten gatunek daje dużą swobodę autorowi, który nie do końca jest skrępowany wymogami typowymi dla materiałów informacyjnych. Zatem robienie Rosiakowi wyrzutów (co i ja czyniłem), że nie uwzględnił, nie sprawdził tego czy owego, jest nieco na wyrost – choć, oczywiście, czytelnik ma prawo wymagać.

I do rzeczy

Choć Dariusz Rosiak nie wszystko sprawdził, nie wszystko wyjaśnił, to jednak legendę Sata rozbił w pył. Czym?

Otóż przypomnijmy sobie chronologię z opowieści Sata i jego matki. Pomijam już tu datację i okoliczności dotarcia Stanisławy Supłatowicz i jej męża Leona na Syberię, bo to niewiele wnosi, a zagmatwane jest. Dalej nieraz biorę jakieś przedziały czasowe, a nie konkretny rok, bo Sat i jego matka różne daty podawali. W każdym razie:

1912- 1917 rok – Leon Supłatowicz umiera.

1916-1918 – Stanisława Supłatowicz ucieka z Syberii do Ameryki – w każdym razie na pewno najpóźniej zimą 1918/1919 roku, bo nie wie o odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

1918 – Stanisława, już jako żona indiańskiego wodza, rodzi mu pierwsze dziecko.

1920, 1922, 1924 lub 1925 – rodzi się Sat-Okh.

1930 lub 1935-1939 – Stanisława z Satem przyjeżdża do Polski.

A teraz co wynika z dokumentów, do których dotarł Dariusz Rosiak.

1916 – W Moskwie wystawiono dokument potwierdzający Stanisławie Supłatowicz status uchodźcy wojennego – czyli na pewno wówczas była na terenie Rosji.

25 lipca 1922 – Leon Supłatowicz zwraca się do władz rosyjskich z prośbą o zgodę na repatriację do Polski wraz z żoną Stanisławą – czyli Leon żył, a Stanisława nadal była w Rosji!

15 kwietnia 1925 – rodzi się Stanisław Supłatowicz, czyli nasz Sat – tak przynajmniej wynika z wystawionego trzy lata później aktu chrztu Sata (patrz niżej: 4 listopada 1928).

1925 – jak wynika z tegoż dokumentu, umiera Leon Supłatowicz.

22 marca 1928 – Stanisława Supłatowicz już jest w Polsce, występuje do starostwa w Radomiu o wydanie dowodu osobistego.

4 listopada 1928 – w parafii Św. Jana w Radomiu zostaje ochrzczony trzyletni Stanisław Supłatowicz, czyli nasz Sat. Zwróćmy uwagę, trzyletni – nawet jeśli Stanisława podała nieprawdziwą datę jego narodzin, to przecież ksiądz nie dałby sobie wcisnąć dziecka rocznego albo sześcioletniego jako trzylatka. Biorąc pod uwagę skłonności Stanisławy do konfabulacji, i tak musimy przyjąć, że Sat urodził się najwcześniej w 1924, a najpóźniej w 1926 roku.

Wrzesień 1932 – siedmioletni Stanisław Supłatowicz zaczyna naukę w szkole podstawowej im. Władysława Syrokomli w Radomiu.

Mamy dwie wersje żywota Stanisławy i Sata. Nawet biorąc pod uwagę tłumaczenia Sata, że Indianie do dat nie przywiązują wagi – na całą indiańską historię zostaje... kilka tygodni! (między śmiercią Leona w 1925 roku – nawet jeśli był to styczeń, a narodzinami Sata w kwietniu tegoż roku).

Czyli przez kilka tygodni, miałby dojść do takich wydarzeń:

– Ucieczka Stanisławy z Rosji do Ameryki.

– Uratowanie jej przez Indian, poznanie wodza i zawarcie małżeństwa.

– Urodzenie kolejno (bo to nie trojaczki) syna, córki, drugiego syna (Sat miał być najmłodszym z rodzeństwa).

Zostaje po tygodniu na ciążę. Można rzec, kobieta błyskawica.

I kolejny cud. Sat urodzony w 1925 roku, w 1930 (z tego co  pamiętam z Ziemi Słonych Skał, miał wtedy pięć lat) zostaje oddany na wychowanie do Szkoły Wilków. Uczy się kilka, lat, zdobywa indiańskie imię – a w tym samym czasie siedzi w Radomiu.

Po przemyśleniu stwierdzam, że chociaż Rosiak nie wszystko sprawdził, to jednak historię indiańską Sata zakopał głęboko pod ziemią. Dotarcie do dokumentów sprawiło, że cała ta legenda rozjechała się chronologicznie. Szkoda, że książka sprawia wrażenie pisanej na kolanie, że istotne dowody, dokumenty jakoś nikną w chaotycznym potoku wodolejstwa i zamulania.

ps

Tę notkę napisałem po przeczytaniu opinii Wiedźmy o książce Rosiaka.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.

Seczytam na Instagramie.