Robert McCammon, Zew nocnego ptaka

Byłem trochę zmęczony, a musiałem jechać po zakupy. To lenistwo poszło na kompromis z potrzebą – wziąłem książkę McCammona, przeczytam rozdział i pojadę. Nie pojechałem, książkę odłożyłem dopiero po zamknięciu ostatniej strony (a kolację i śniadanie następnego dnia miałem wypasione – wafle ryżowe :D).

Czyli na pewno książka wciąga, choć początkowo nieco mnie irytowały błędy redakcji. Przykładowo zaimkoza. McCammon sam z siebie używa sporo zaimków i naprawdę nie trzeba mu dorabiać niepotrzebnych, bo skutek jest nieciekawy. Tylko na pierwszych czterech stronach znalazłem osiem, które sam bym usunął... Początkowo w ogóle styl jest jakiś taki chropowaty. Czy dalej też, trudno mi powiedzieć, bo wessało mnie to na dobre i przestałem zwracać uwagę na potknięcia (ale na błędy dalej zwracałem, jak choćby na językowy koszmarek: stopa życiowa ulegająca poprawie, str. 642).

Mam jeszcze jedno zastrzeżenie, nie wiem czy do pisarza, czy do tłumacza. W każdym razie, zacznijmy od gatunku. Zew nocnego ptaka to powieść historyczna, bez elementów fantastycznych (choć w księgarniach często wrzucana jest do fantastyki) z akcją umieszczoną precyzyjnie w 1699 roku w angielskich koloniach w Ameryce Północnej. I jakoś tak bardzo mi zgrzytało w oczach, że bohaterowie odległość mierzą w kilometrach.

Taką ładną zakładkę dokłada Vesper

Kilometr, jak sama nazwa wskazuje, jest wielokrotnością metra. Wprawdzie już w 1675 roku wielki uczony, Polak pochodzenia włoskiego, Tytus Liwiusz Burattini wymyślił coś, co ochrzcił mianem metra katolickiego. Jednak nie sądzę, żeby książka papistowska (katolicka) wydana w Wilnie dotarła do angielskich, protestanckich osadników w Ameryce i stała się tam podstawą do mierzenia odległości. Pomysł Burattiniego nie przebił się wówczas, to była co najwyżej jakaś naukowa ciekawostka znana nielicznemu gronu uczonych; dopiero ponad sto lat później (1791 rok) metr pojawił się ponownie.

Więc użycie kilometrów w powieści McCammona, wielkiego sensu nie ma. Inna rzecz, że zastanawiam się, jak jest w oryginale, bo przecież Robert McCammon jest Amerykaninem, a w USA do dziś nie używa się metrów i kilometrów, tylko stare, angielskie cale, stopy i mile. Czyżby to tłumacz przeliczył mile na kilometry? Jeśli ktoś z Was czytał oryginał, to może podzielić się informacją, jak to tam jest.

Powieść zaczyna się od wędrówki sędziego Isaaca Woodwarda i jego asystenta Matthewa Corbetta do miejscowości Fount Royal. W osadzie źle się dzieje – morderstwa, ludzie chorują, budynki płoną... Normalne to nie jest, więc sprawka czarownicy (pamiętajmy, że zaledwie siedem lat wcześniej miały miejsce słynne wydarzenia w Salem). Padło na niewiastę odbiegającą od miejscowej normy. Rzeczona została uwięziona, a szef osady posłał do najbliższego miasta po sędziego. Oczywiście niemal wszyscy są przekonani o winie czarownicy i niecierpliwie oczekują na wyrok i egzekucję (bo innej opcji, niż ogłoszenie „winna”, w ogóle nie dopuszczają).

Wśród niepodzielających tej opinii jest Matthew Corbett. Asystent sędziego zaczyna śledztwo – w pewnym sensie jest to kryminał historyczny, ale takie zaszufladkowanie byłoby krzywdzące dla Zewu nocnego ptaka; równie dobrze można to określić mianem obyczajówki, romansu czy powieści sensacyjnej. Sam wątek kryminalny przez większość książki dobry, trochę się wywala pod koniec (są elementy dla mnie mało wiarygodne, a do tego miałem odczucie podobne do tego, które mi towarzyszyło przy Terrorze Simmonsa – że końcówka jest mało spójna z resztą książki, ale w przypadku Terroru nawet przypadło mi to do gustu, a tu zdecydowanie mniej).

Jedna z ilustracji ze środka

Można by uznać, że powieść jest nadmuchana, że dużo wodolejstwa, ale dar McCammona do snucia opowieści sprawia, że w ogóle się tego nie odczuwa. Sporo miejsca poświęca opisom całkiem prozaicznych czynności, co u innego autora pewnie zanudziłoby czytelnika na śmierć. A McCammon potrafi to opisać tak, że nie sposób się oderwać.

Do tego mamy świetną prezentację Fount Royal i mieszkańców – cudownie to wszystko brudne, obszarpane, zaszczurzone, a nawet gnijące (osada położona jest wśród bagien). A właściwie gnijące nie tylko w sensie dosłownym, lecz także w przenośni. Wówczas Ameryka przyciągała niespokojne duchy, wyrzutków, przestępców, ludzi niekoniecznie zdrowych psychicznie (nie wiem czy wiecie: np. na taką chorobę psychiczną, jak choroba afektywna dwubiegunowa, w Europie cierpi około dwa procent ludzi, a w USA dwa razy więcej – to choroba mająca podłoże genetyczne). Utworzony z dala od osadnictwa angielskiego, na dalekich peryferiach, Fount Royal pewnie przyciągał wyrzutków wśród wyrzutków. Więc mamy całą plejadę (nie)ciekawych typów. Zaglądamy też do chatek czarnych niewolników. No i gdzieś tam krążą Indianie, ale nie zobaczysz ich, jeśli sami nie będą tego chcieli.

Co ciekawe, McCammon umie znaleźć wadę u „dobrych” (np. ciekawstwo Matthewa Corbetta jest wręcz irytujące) i zaletę u „złych”.

Polecam i czekam na kolejne książki z cyklu Matthew Corbett (w USA ukazało się już osiem powieści, dziewiąta powieść i zbiór opowiadań w zapowiedziach). I mam nadzieję, że Vesper wznowi również powieść Łabędzi śpiew tegoż autora.

Jeszcze ciekawostka: wiecie, że wydawca McCammona odrzucił Zew nocnego ptaka? Bo do czego to podobne, żeby twórca horrorów przyłaził z powieścią historyczną... Doszło wówczas do kłótni, po której pisarz zamilkł na długie lata. Nie stworzył nic nowego przez piętnaście lat (od 1992 roku)! Co prawda w końcu znalazł się chętny do wydania Zewu (2002 – podobno małe wydawnictwo wręcz ubłagało pisarza, żeby zgodził się u nich wydać), ale na kolejną książkę McCammona przyszło czytelnikom czekać aż do 2007.

OCENA: 8/10.

R. McCammon, Matthew Corbett, t. 1: Zew nocnego ptaka, tłum. M. Machała, wydawnictwo Vesper, Czerwonak 2022, stron: 916.

Inne książki autora:

Widmo.

Godzina wilka.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie.