Nasi na wschodzie (1)

Na blogu Istimora Izostara tak sobie zaczęliśmy gawędzić o rynku rosyjskim, a to za sprawą Kresa, który akurat tam był wydany. Zresztą właśnie Stalker Books (nowa wersja wydawnictwa Solaris) zapowiada wznowienie cyklu szererskiego Kresa, w twardej oprawie. Ale grafiki okładkowe... Jak grafik to robił, to płakał ze śmiechu. A potencjalny czytelnik jak to zobaczył, to płakał z bezsilności. To cudo za jedyne trzysta zł polskich:

Powiększę Wam fragment okładki Północnej granicy, żebyście mogli należycie się ponapawać tym arcydziełem:

I tak przy okazji tych dwóch dyskusji przypomniało mi się, że mam zachomikowane rosyjskie i ukraińskie okładki polskich pisarzy fantasy/SF. Tym razem bez Sapkowskiego, bo ten wymaga odrębnej notki.

Zanim przejdę do meritum. Moim zdaniem, rynek rosyjski to właśnie ten rynek, w który powinni polscy pisarze celować. Bo to ze sporych rynków chyba najłatwiejszy dla naszych – nie ma aż takiej bariery kulturowej czy językowej, jak z rynkami hiszpańskojęzycznym, niemieckojęzycznym, angielskojęzycznym, o chińskim czy japońskim nie mówiąc. A Rosja i przyległości, to naprawdę duży rynek. W języku rosyjskim czytają mieszkańcy niemal całego obszaru postradzieckiego – ponad ćwierć miliarda ludzi, do tego poziom czytelnictwa w takiej Rosji czy na Ukrainie jest wyższy niż w Polsce. Pi razy drzwi rynek rosyjskojęzyczny jest dziesięć razy większy od polskiego.

I, to warto odnotować, polska fantastyka ma wielu fanów na wschodzie, a chyba największym przyjacielem naszych autorów jest ukraiński, acz rosyjskojęzyczny pisarz Siergiej Legieza. Jest nie tylko pisarzem, ale i tłumaczem polskiej fantastyki. Prowadzi też bloga, na którym promuje naszą literaturę.

To oczywiście nie oznacza, że osiągnięcie zadowalającej sprzedaży w Rosji jest bułką z masłem. Próbowało wielu, niektórzy się przedarli, inni odbili. Kto się przedarł, kto się odbił?

Zacznijmy od antologii – w Rosji wychodzi sporo takich zbiorówek. Choć rzadko są to typowo antologie polskiej fantastyki – najczęściej są „mieszane”: Polacy, Rosjanie, Ukraińcy i pisarze z Zachodu, a czasami nawet z Dalekiego Wschodu.

Akurat typowo polska jest pierwsza z antologii – pt. Wiek smoka – dość już leciwa, bo z 2002 roku. Mamy obowiązkowo Sapkowskiego (aż cztery opowiadania), to lokomotywa ciągnąca banę. Poza nim są: Jacek Sobota, Tomasz Kołodziejczak i Jacek Dukaj. Druga „nasza” antologia to tłumaczenie Głosu Lema – w Polsce wyszła w 2011, w Rosji w 2017 roku.

Kolejne są już antologie „mieszane”. W pierwszej mamy i światowe gwiazdy – jak Pratchett, Sapkowski, Liu Cixin, i rosyjskie – jak Kir Bułyczow, i autorów, których nazwiska nic nam nie powiedzą, że wymienię: Osoianu (Mołdawia), Serebrjakow (Łotwa), Giedeonow (Ukraina). Do tego sporo Polaków: Paweł Majka, Maja Lidia Kossakowska, Kołodziejczak, Dukaj i Robert M. Wegner.

W drugiej: Kołodziejczak, Anna Kańtoch i Rafał Kosik.
W trzeciej: Jacek Komuda, Kołodziejczak i Jarosław Grzędowicz.

W kolejnej mamy silną polską reprezentację: znowu Sapkowski i to razy pięć, Komuda, Kołodziejczak, Grzędowicz.

Ostatnia antologia akurat nie jest rosyjska, lecz ukraińska. Znaczy: ukraińska wg miejsca wydania, bo wyszła w Charkowie, ale rosyjskojęzyczna. I znowu mocna polska reprezentacja: Kańtoch, Komuda, Majka, Anna Brzezińska, Kołodziejczak, Piotr Gociek, Radek Rak.

To teraz o indywidualnych sukcesach (i porażkach) autorów. Zacznijmy właśnie od Feliksa Kresa. I to jest autor, który w pewnym sensie w Rosji się przebił. W pewnym sensie, bo skoro od piętnastu lat milczy – jak ogłosił, wypalił się i chrzani pisanie, to powoli odchodzi w zapomnienie. Jego cykl szererski był wydany po rosyjsku co najmniej dwa razy. Pierwsze wydanie ukazywało się na przełomie wieków. Było to jeszcze zanim Kres zakończył karierę pisarską – w Polsce wyszły wtedy dopiero trzy „kanoniczne” powieści (Północna granica, Król Bezmiarów, Grombelardzka legenda) i dwa „niekanoniczne” zbiory opowiadań (Prawo sępów i Serce gór). Z tego co zauważyłem, to pierwsze wydanie rosyjskie było trzytomowe – dwie powieści „kanoniczne” i Serce gór. Niestety znalazłem tylko jedną okładkę dobrej jakości, Północnej granicy:

Drugie wydanie wyszło około 2010 roku, w prestiżowej serii poświęconej dark fantasy. NIestety, nie znalazłem okładki Północnej granicy.

Król bezmiarów – w pierwszym wydaniu rosyjskim wyszło to pod takim samym tytułem jak w Polsce, w drugim „poprawiono” tytuł na: Король темных Просторов, czyli Król mrocznych bezmiarów. Obok Grombelardzka legenda:

W następnych tomach też Rosjanie majstrowali przy tytułach. Kolejno: Pani dobrego znaku (w Rosji: Królowa wojny), Porzucone królestwo:

 i Tarcza Szerni (w Rosji: Straż nieprzebytych gór) – tył, grzbiet, przód):

Zdecydowanie powiodło się w Rosji Robertowi M. Wegnerowi. Meekhańskie pogranicze zgarnia nagrody, właśnie wychodzi drugie wydanie. Wydanie pierwsze – Opowieści z meekhańskiego pogranicza; Północ – Południe i Wschód – Zachód:

Niebo ze stali oraz Pamięć wszystkich słów:

I Każde martwe marzenie:

Drugie wydanie wyszło z identycznymi grafikami, różnice dotyczą szczegółów. Tu trzy tomy dla porównania:

Wegner wychodzi też na Ukrainie, na razie ukazały się tam dwa tomy:

Przebił się w Rosji także Jarosław Grzędowicz. Pan Lodowego Ogrodu właśnie wychodzi po raz drugi. Tu wydanie pierwsze:

Wydanie drugie na razie wyszło połowicznie:

Pana Lodowego Ogrodu zaczęto też wydawać na Ukrainie (tył, grzbiet, przód):

A w Rosji ukazała się jeszcze jedna książka Grzędowicza, Hel 3:

I jeszcze jeden, który się przebił na wschodzie, choć trudno powiedzieć, żeby cieszył się powszechną sympatią. Jacek Dukaj. Zacytuję rosyjską recenzję Innych pieśni:

Ta powieść jest, moim zdaniem, wydarzeniem na taką samą skalę, jak wydanie książek Neila Stephensona, Ślepowidzenia Petera Wattsa lub Hyperiona Dana Simmonsa.

Jeśli przez swoją naiwność nadal uważacie Sapkowskiego za głównego mistrza i lokomotywę polskiej fantastyki, to mam dla was wiadomość: Jacek Dukaj, to główny autorytet współczesnej polskiej science fiction i locum tenens Stanisława Lema! Dukaj to nie tylko wysokiej klasy prozaik, ale także myśliciel poziomu Stanisława Lema, jest erudytą, nie boi się zadawać ostrych pytań, myśli globalnie, pisze jasno i wyraźnie. Jednocześnie, w przeciwieństwie do późnego Lema, Dukaj nie zaniedbuje fabuły i nie zapomina o postaciach.

Ale to jedna strona medalu. A druga: część czytelników zarzuca Dukajowi antyrosyjskość. Wybrane komentarze z rosyjskiego portalu, zamieszczone pod informacją o powieści Perfekcyjna niedoskonałość (ale komentujący odwołują się też do innych książek Dukaja);

Całkowicie napisane w duchu wielkopolskiego szowinizmu.

Mam obawy, że książka nie spodoba się, ponieważ Polacy cierpią na bezczelną, wyraźną rusofobię, a moim zdaniem rusofob = debil.

Inni znowu twierdzą, że dukajowe książki są przeintelektualizowane, sam Dukaj się „popisuje”, a jego książki czytają tylko snoby i „inteligentni frajerzy”. Komentarz:

Dałbym autorowi jeszcze kilka nagród za książkę o najbardziej nudnej i zawiłej fabule, niosącej zerową informację i za najdziwniejsze kompleksy bohaterów.

To przegląd (krótki) rosyjskich okładek Dukaja – Extensa i Lód:

Perfekcyjna niedoskonałość, Inne pieśni i Katedra:

A to Lód po ukraińsku:

I jeszcze coś z Ukrainy. W ubiegłym roku takim czymś pochwalił się grafik z Lwowa – Gleb Konsulov z komentarzem: Mój projekt okładki pierwszego tomu powieści „Lód” Jacka Dukaja. Książka zostanie wkrótce opublikowana w dwóch tomach przez wydawnictwo Astrolabe:

I na koniec Inne pieśni oraz Lód z Bułgarii. Dlaczego? A bo tak :D Bo się mi się podobają te okładki:

Za parę dni inni polscy autorzy SF/fantasy w Rosji i okolicach.

EDYCJA: I już jest część druga.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.