Nasi na wschodzie (2)

W poprzedniej notce prezentowałem rosyjskie i ukraińskie wydania Feliksa W. Kresa, Roberta M. Wegnera, Jarosława Grzędowicza i Jacka Dukaja. Oczywiście przypomnę, że już dwa razy pisałem o rosyjskich wydaniach Sapkowskiego (tu i tu).

Dziś jedziemy z kolejnymi. Pomijam tu prehistorię – ongiś wyszło w Rosji parę książek Tomasza Kołodziejczaka i coś tam Konrada T. Lewandowskiego (to były czasy, kiedy jeszcze był autorem, bo obecnie realizuje się raczej jako internetowy troll). Tu jedna z okładek Kołodziejczaka (Kolory sztandarów):

Na początek wielki poległy na tamtym rynku: Jacek Piekara. To w ogóle ciekawe, że jego cykl inkwizytorski nie znajduje poza Polską fanów. Sam też się do nich nie zaliczam – lubię cykl podstawowy, ale te wszystkie prequele i sequele do prequeli uważam za dość żenujące.

W Czechach ukazał się tylko pierwszy tom Inkwizytora pt. Služebník Boží, a w każdym razie kolejnych nie znalazłem. Recenzji było tam niewiele, a te co były – bardzo różne. I pozytywne, i też takie: Fabuły są proste, przewidywalne i po pewnym czasie trochę nudne. Mogę rzec to samo, ale po przeczytaniu bodajże sześciu pozycji cyklu – a tu ktoś wymiękł już po pierwszej... W każdym razie Služebník Boží wyszedł w 2007 roku i po trzynastu latach wciąż jest do kupienia.

I w Rosji też wpadli na pomysł wydania Piekary. Nie był to zresztą jego debiut na wschodzie, bo na jednej ze stron znalazłem informację, że w 2007 roku wydano na Ukrainie jego młodzieńczą opowiastkę SF pt. Labirynt – w Polsce wyszło to w pradawnych czasach (1986 rok). Nie mam pojęcia po co Ukraińcy to wydawali – możliwe, że to jakaś publikacja fanowska/klubowa, bo to krótka opowiastka (wydanie polskie: 64 strony)

A z Mordimerem w Rosji sytuacja identyczna jak w Czechach. Przede wszystkim mało opinii. A te, które się pojawiły, nader zróżnicowane. Są takie:

Piekara jest świetny! Ta fantastyka nie jest dla dziewczynek z przedszkola. To trudna i okrutna historia.

Ale chyba przeważają takie:

Tę książkę polecił mi przyjaciel. Nie utrzymuję już z nim kontaktów. Bo przeczytać możesz wszystko, ale polecać tylko to, co uważasz za wartościowe. A teraz szczerze wątpię w jego gust.

Autorowi kreatywności wystarczyło, żeby zmienić bieg historii biblijnej. Fabuły w ogóle brakuje. Nie wiem, jak wygląda główny bohater, poza tym że jest młody. Atmosfera średniowiecza budowana jest tylko na tym, że na każdej stronie Piekara powtarza, że coś śmierdzi. Wszystko jest brudne, z wyjątkiem Mordimera i kobiet (każda jasnowłosa i z dużymi cyckami), czasami do opisu dodawana jest brudna, poszarpana koszula opinająca wspaniałą klatkę piersiową. (...) Wszyscy wokół pięknego głównego bohatera, to dziwacy z popsutymi zębami i jajowatymi głowami, bliznami na twarzy, dużymi brzuchami.

Logika również jest zerowa. Przykład: wiedźma ma złamany nos i kość policzkową, wybite zęby, a po trzech tygodniach zdrowa, „jak zawsze piękna” idzie na ognisko.

W każdej opowieści Mordimer łamie wrogom nosy, wybija zęby, a także łamie cztery palce przed przesłuchaniem szczycąc się wiedzą o wyrafinowanych torturach, ale Piekarze brak wyobraźni – wszystko ogranicza się do nosa, zębów i palców.

Więc w Rosji ukazał się tylko pierwszy tom cyklu w tłumaczeniu Siergieja Legiezy, o którym pisałem w pierwszej części (jak widać na IV stronie okładki, kolejne części cyklu były w zapowiedziach):

Ale bardzo napalony rosyjski czytelnik może poznać dalsze losy Mordimera. Znalazłem w internecie coś, co właściwie nie wiem z czym zjeść – szata graficzna identyczna z jedną z rosyjskich serii fantastyki, w jednym woluminie cztery pierwsze książki inkwizytorskie. Obok znalazłem adnotację, że Sługa boży w tłumaczeniu Legiezy, a kolejne trzy części to przekłady nieznanych autorów (chyba fanowskie). Nakład tego czegoś określono na... dziesięć egzemplarzy. Miejsce i rok wydania: Kijów 2033 (to nie jest pomyłka – tak jest w stopce, w rzeczywistości ukazało się to w 2017 roku). I jest plik do ściągnięcia. Sądzę więc, że to pirackie wydanie ebookowe.

Tu mamy to cudo, a obok wydanie czeskie:

I jeszcze jedno wydanie fanowskie Piekary. Tym razem jego wczesna powieść z cyklu o Conanie napisana pod pseudonimem Jack de Craft. Ukazały się dwa ebooki, pierwszy (2015 rok) to conanowska antologia, w której także umieszczono tę powieść, drugi (2016) już solowy Piekary.

Teraz niekoniecznie polegli. Jacka Komudy znalazłem tylko dylogię Francois Villon (Imię bestii + Herezjarcha) wydaną w jednym tomie. Chwaloną w Rosji. Ale pozostałe książki Komudy, to powieści historyczne, nie wiem czy w Rosji mają szansę, obstawiam, że nie.

Jeszcze bardziej chwalony był Cienioryt Krzysztofa Piskorskiego. Ale kolejne jego powieści się nie ukazały. Mnie to nie dziwi, bo Zadra czy Czterdzieści i cztery osadzone są w historii Polski i polskiej literatury – nie wiem czy dla Rosjan byłoby to zrozumiale, a jeśli nawet zrozumiałe, to czy interesujące.

I te moje zastrzeżenia potwierdza los Pawła Majki. W Rosji ukazał się Pokój światów. Recenzje raczej pozytywne, ale część czytelników narzekała, że nie wszystko ogarnia, że książka za bardzo osadzona jest w polskiej kulturze, literaturze, podaniach.

Imię bestii – Herezjarcha, Cienioryt i Pokój światów (wszystkie  książki wyszły w 2019 roku):

W Rosji ukazała się jeszcze jedna książka Majki, ale to z rosyjskiego uniwersum Metro 2033. W tej samej serii wyszła też powieść Roberta J. Szmidta. Powieść Majki jest chwalona, Szmidta przyjęto znacznie chłodniej:

Czy Marcin Podlewski na wschodzie polegnie, czy się przebije – jeszcze nie wiemy. Jego Głębia na razie jest zapowiedziana (acz mnie się nie podobała).

Z kolei na Ukrainie wydano jednego „Wędrowycza” Andrzeja Pilipiuka. Tylko jednego i to chyba wystarczy za komentarz – wyszło to w 2013 roku i wciąż jest do kupienia.

Zarówno w Rosji, jak i na Ukrainie wydana została powieść Cezarego Zbierzchowskiego Holocaust F. Zdaje się, że wydanie rosyjskie – poza samą powieścią – zawiera też opowiadania u nas wydane osobno w zbiorze Requiem dla lalek (nie wiem czy wszystkie, bo ilość stron wskazuje raczej na jakiś wybór). To pstrokate, to wydanie rosyjskie (z 2013 roku), czarne – ukraińskie (2018):

W 2017 roku ukazała się też w Rosji powieść Łukasza Orbitowskiego Święty Wrocław. Innych jego książek po rosyjsku nie znalazłem, a sam Święty Wrocław wydawca udostępnił online, więc chyba Orbitowski poległ za Donem.

Trudno określić czy poległ też między Bugiem a Donem, czyli na Ukrainie. W 2019 roku ukazał się tam tylko zbiór jego opowiadań w tłumaczeniu Siergieja Legiezy (jak widać, Siergiej przekłada i na rosyjski, i na ukraiński – nasz rząd powinien go wziąć na pensję, bo robi więcej dla promocji polskiej kultury, niż cała obficie obdarowana przez państwowe spółki Polska Fundacja Narodowa). Tomik Orbitowskiego wyszedł na Ukrainie pt. Głowa węża – to dwanaście opowiadań z różnych polskich zbiorów, w tym także ebookowego Rękopisu znalezionego w gardle. Recenzje więcej niż życzliwe.

Na wschodzie obecni są też Anna Kańtoch i Rafał Kosik. Ale w obu przypadkach – poza pojedynczymi opowiadaniami z antologii – obecność sprowadza się do literatury dziecięcej/młodzieżowej. Kosik tak w Rosji, jak i na Ukrainie znany jest z cyklu Felix, Net i Nika. Dwa pierwsze tomy po rosyjsku, trzeci po ukraińsku:

Na Ukrainie ukazuje się właśnie młodzieżowy cykl Anny Kańtoch o Ninie Pankowicz. Tom pierwszy:

I tom drugi:

Na koniec zostawiłem gigantów naszej literatury, a zanim do nich dojdę, jeszcze antologie. Dopiero co zauważyłem, że wyszło to w marcu 2020. Dziwny tytuł – zważywszy, że to antologia SF: Wola smoka. Współczesna fantastyka Polski. No nie taka do końca współczesna, bo mamy w niej opowiadania:

Andrzeja Ziemiańskiego Autobahn nach Poznań z 2001 roku.

Macieja Żerdzińskiego Nawrócić Avalon z 1991.

Marka Baranieckiego Dzień grzechu z 2007.

Cezarego Zbierzchowskiego Smutek parseków z 2011.

Anny Kańtoch Anatomia cudu z 2015.

Eugeniusza Dębskiego Wola smoka (polski tytuł: Smoczy duch) z 2004.

Jakuba Nowaka Ekumenizm z 2008.

Teksty wybrali Paweł Laudański – polski tłumacz i znawca rosyjskiej fantastyki oraz Leonid Kudriawcew – rosyjski pisarz znany też w Polsce z dwóch powieści opublikowanych przez Solaris i kilku opowiadań. Antologia wydana została w serii Nowa biblioteka przygody i fantastyki naukowej. W tej samej serii, też w tym roku, wyszła antologia bułgarska (cóż, pozazdrościć – chciałby się u nas takie przeglądy z różnych krajów). Antologie polska i bułgarska:

Jak już jesteśmy przy antologiach, to znalazłem dwie ebookowe pt. Fantastyka i fantasy polskich autorów. Okładki dość żenujące, zawartość kilkudziesięciostronicowa. W części pierwszej Eugeniusz Dębski i Piotr Górski (nie wiem który, bo mamy dwóch pisarzy o tym imieniu i nazwisku), a wg innej rosyjskiej strony Dębskiemu towarzyszy nieżyjący już Wojciech Świdziniewski (nie będę ściągał, żeby zweryfikować). W części drugiej Adam Wiśniewski-Snerg, a dalej do wyboru: Andrzej Ziemiański lub Andrzej Pilipiuk. W podobnym wydaniu także Wieczny Grunwald Szczepana Twardocha (na wschodzie wyszła też jego powieść niefantastyczna: Morfina).

Ogólnie wygląda to mało poważnie i zastanawiam się czy autorzy wiedzą o tych wydaniach. Z drugiej strony, chyba to niezła promocja, bo Wieczny Grunwald znalazłem na dwóch stronach z książkami do czytania online i jedna z nich ma licznik, który wskazuje, że tę pozycję przeczytało prawie 1100 osób.

Dobra, doszliśmy do gigantów. A tych we współczesnej polskiej fantastyce widzę trzech: Sapkowski, który dostanie za jakiś czas własną notkę, noblistka Olga Tokarczuk (sporo jej dzieł co najmniej ociera się o fantastykę, a Opowiadania bizarne to fantastyka pełną gębą) i oczywiście Stanisław Lem. Olga Tokarczuk w Rosji jest czytana, a od grudnia to już w ogóle. Gorzej jest na Ukrainie. Parę jej książek wydano tam w latach 2001-2011, a potem było dziewięć lat ciszy. I dopiero w tym roku – po Noblu – wyszły Księgi Jakubowe. Na Ukrainie Opowiadania bizarne się nie ukazały, w Rosji jak najbardziej:

I doszliśmy do giganta nad giganty. Stanisław Lem w Rosji wciąż przewyższa nawet Sapkowskiego. Ostatnio czytałem rosyjski ranking polskiej fantastyki za 2019 rok (wrzucę na dole) i były komentarze typu: A myślałem, że polska fantastyka to tylko Lem. Czyli o Lemie słyszeli nawet tacy, którzy nie kojarzą Sapkowskiego.

Przegląd lemowskich okładek, to tylko wyrywek jego rosyjskich wydań – gdybym chciał wyczerpać temat, to musiałbym zrobić kilkuodcinkowy przegląd poświęcony tylko temu pisarzowi. Samych wydań Solaris od 1991 roku naliczyłem szesnaście.

W Rosji co chwila mamy też kolejne wydania „Dzieł zebranych” lub „Dzieł wybranych” Lema. Tu cztery przykłady takich wydań:

I przykład piąty – w omnibusikach (seria: Zagraniczna klasyka). Przy czym chyba w tym wydaniu wychodziło to nie raz, w różnych konfiguracjach. Trzy przykładowe tomy: pierwszy Solaris + Eden, drugi Solaris + Eden + Niezwyciężony, trzeci to znany też u nas omnibus Cyberiada + Bajki robotów.

Kolejne wydanie w omnibusach – tym razem znacznie bardziej obszernych. Tom pierwszy zbiera sześć dzieł Lema (Szczur w labiryncie; Solaris; Eden; Niezwyciężony; Głos Pana; Fiasko), tom drugi pięć (Astronauci; Obłok Magellana; Pamiętnik znaleziony w wannie; Powrót z gwiazd; Kongres futurologiczny).

I jeszcze jeden omnibus, zbierający sześć tytułów, bogato ilustrowany, niestety, znalazłem tylko taką okładkę z uszkodzoną obwolutą:

A tu dwie ilustracje ze środka:

Tak, jak i Sapkowski, Lem dostał wydanie bibliofilskie (znaczy, u nas bibliofilskie byłby już niektóre z wyżej wymienionych omnibusów, ale rosyjski rynek stawia wyższe wymagania) – wrócę jeszcze za jakiś czas do tego wydania, ale dziś krótko. To kolejny omnibus zbierający tytuły: Solaris; Szczur w labiryncie; Eden; Niezwyciężony; Głos Pana; Fiasko. Kosztuje to jedyne 6300 rubli, czyli wg dzisiejszego kursu około 340 zł. Ilustracje nawet na krawędziach kartek:

Na koniec obiecany ranking polskich książek SF/fantasy wydanych w Rosji w 2019 roku (ranking z portalu yandex.ru). Taka uwaga: twórca rankingu uwzględniał całe cykle, nawet jeśli w 2019 roku wyszła tylko ich część:

1. Robert M. Wegner, Opowieści z meekhańskiego pogranicza.

2. Krzysztof Piskorski, Cienioryt.

3. Jarosław Grzędowicz, Pan Lodowego Ogrodu.

4. Jacek Komuda, Imię bestii – Herezjarcha.

5. Paweł Majka, Pokój światów.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.