John Gwynne, Męstwo

Drugi tom standardowego do zrzygania cyklu (tu o tomie 1). Fabuła z grubsza: dobro w walce ze złem, trwa wyścig – kto zdobędzie magiczne duperele. To już nawet nie jest standard, lecz sztampa; znowu niemal stuprocentowa zrzynka z tego co już było. Jak czytałem, to aż się śmiałem, a to nie jest comic fantasy. Acz zauważyłem, że Gwynne obejrzał serial Spartakus.

Bohaterowie dorównują fabule, czyli znowu sztampa. Dobro reprezentowane jest przez gimbazę-wybrańca (dalej jako GW). Jest to klon, niczym nie różniący się od setek innych Mesjaszów z literatury fantasy.

Ale popatrzmy na jego towarzyszy. Otóż zazwyczaj Mesjaszowi, mającemu uratować ludzkość przed złem, towarzyszy „orszak” (licząc z wybrańcem, powinno to być siedem osób, z czego jedna nie do końca godna zaufania – nie, no teraz robię sobie polewę). W każdym razie Mesjaszowi powinno towarzyszyć m.in. dwóch-trzech w miarę młodych ludzi (najlepiej rówieśników Mesjasza).

Pierwszy z nich to Osiłek – wielki, silny chłop, często porównywany do niedźwiedzia, najlepiej kowal, dobrze jeśli posługuje się bronią obuchową (topór lub młot bojowy). Osiłek nie powinien być wybitnym myślicielem, w powieści zazwyczaj daje o sobie znać podczas walki lub problemów z płcią przeciwną. Cierpliwie znosi docinki Szczurka. Czyli Barak z Belgariady Eddingsa czy Perrin z Koła czasu Jordana. Gwynne Osiłka nazwał Farrellem.

Drugi – nazywam ten typ postaci Szczurkiem. Nie za wysoki, raczej szczupły, sprytny. Pożądane pochodzenie z rodziny patologicznej. Nie jest wybitnie odważny, czasem wręcz sprawia wrażenie tchórza, ale w razie potrzeby potrafi stanąć na wysokości zadania. Z broni zazwyczaj wybiera nóż i łuk. Eddings Szczurka nazwał Silkiem, Jordan – Matem, a nasz Gwynne – Dathem.

Czasami, ale nie zawsze, głównemu bohaterowi towarzyszy jeszcze jeden przyjaciel – to osobnik pochodzenia wyższego od GW, Osiłka i Szczurka, nieraz bardzo wysokiego rodu, ale z krewnymi (szczególnie ojcem) skonfliktowany. Jest dobrze wykształcony. Mimo dobrego pochodzenia, nie zdradza większych ambicji. Nie wiem jeszcze na sto procent kto tę rolę odegra, ale zdaje się, że niejaki Vonn.

Wybraniec i jego trójka towarzyszów, to pradawny motyw – jeśli ktoś czytał Dumasa, to bez wątpienia zauważy, że mamy tu d’Artagnana (wybraniec), Atosa (towarzysz wysokiego rodu), Portosa (Osiłek) i Aramisa (Szczurek).

Wybrańcowi powinien też towarzyszyć Mentor, a w przypadku literatury fantasy może to być nawet funkcja podwojona. I tak mamy u Gwynne; mentorami Wybrańca są (na razie, bo podejrzewam, że od następnego tomu mogą tę rolę przejąć inne postaci): Gar – uczy walki i Brina – uczy magii.

Kolejna standardowa postać, to Opiekun. Dobrze jeśli jest płci żeńskiej. Nieraz funkcje Mentora i Opiekuna się przenikają – w Belgariadzie właściwie jedną i drugą pełnią Belgarath i Polgara. W cyklu Gwynne na razie Opiekunką jest matka Wybrańca, ale jest „za krótka” na tak doniosłą rolę, więc będzie musiała ustąpić miejsca komuś godniejszemu.

Pozostali bohaterowie, to też standard fantasy – jak królewna błąkająca się po świecie po tym, jak zły sąsiad zabił jej ojca i opanował królestwo, albo nawrócony na szlachetność przestępca.

Co najciekawsze – to się znowu dobrze czyta. Mam nadzieję, że kiedyś Gwynne pokusi się o napisanie własnej powieści, zamiast tworzyć kompilacje cudzych dzieł.

Zaraz, napisałem, że to się dobrze czyta? No jednak nie do końca, bo wydawca zechciał nam to utrudnić. W jaki sposób? Zatrudniając do spolszczenia i obróbki tercet amatorów. Otóż cała trójca (tłumacz – Marcin Mortka, redaktorka – Anna Włodarkiewicz i korektorka – Magdalena Górnicka) np. nie wie, że w języku polskim nie ma takiego zwrotu jak „póki co”. To tzw. kalka leksykalna rosyjskiego „пока что” – innymi słowy, to niepoprawny w języku polskim rusycyzm. „Póki co nie jestem głodny” – to jest niepoprawnie, po polsku będzie to: „Na razie nie jestem głodny”. „Teraz nie jestem głodny”, „W tej chwili nie jestem głodny”, „Jeszcze nie jestem głodny”. Możliwości wyrażenia tego poprawnie jest masa, a nasz tercet magiczny uparł się na rusycyzm, który w książce występuje pewnie kilkadziesiąt razy (część czytałem w wannie, więc nie wynotowywałem, ale na pewno „póki co” mamy na stronach: 19, 69, 80, 84, 176, 190, 405, 418, 463, 481, 506, 516, 531, 651, 667).

Mamy też takie kwiatki, jak „chwile obecne” (np. strona 108). Są też innego rodzaju byki, jak np. rękawiczki z kłami (str. 533) – ewidentnie chodziło o pazury, jak „ten sny” (str. 647) itd. itp. Ale to już pal licho, parę byków zawsze się trafi. I te jakoś strawiłem, ale wszechobecne „póki co” i (rzadsze) „chwile obecne” bardzo mi obrzydziły lekturę. Zdaje się (zdaje, bo pamięć ulotna), że poprzedni tom językowo prezentował się lepiej – była inna korektorka (Elwira Wyszyńska).

Jeszcze jedna rzecz mnie irytowała, choć błędem nie jest: pisanie imion z apostrofem – np. Rafe’a. Większość imion angielskich ma swoje polskie odpowiedniki i można to wykorzystać. Tak, wiem, trochę dziwnie by wyglądał np. Henryk czy Heniek Potter (zamiast Harrego). Nieraz nie da się sensownie spolszczyć. Ale to jest fantasy. Można było z tego nieszczęsnego „Rafe” zrobić „Raf” albo choćby „Rafel” (bo „Rafe” to chyba zdrobniała/skrócona wersja imienia Rafael – pol. Rafał) – to rozwiązałoby problem odmieniania. Ale to już moja preferencja; nie lubię w literaturze pięknej apostrofu i tyle.

OCENA: 5/10

J. Gwynne, Wierni i Upadli, t. 2: Męstwo, tłum. M. Mortka, wydawnictwo Mag, Warszawa 2018, stron: 816.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na Instagramie.