China Miéville, Kraken

Autor znany przede wszystkim z cyklu Nowy Crobuzon. Nie mam zwyczaju kupować książek twórców mi nieznanych za pełną cenę – eksperymenty robię taniej (tanie księgarnie, allegro, olx). Po wydaniu Nowego Crobuzonu jakoś się zgapiłem. Kiedy potem próbowałem dostać, okazało się, że tom II – Blizna ma kosmiczne ceny (nawet 120 zł za książkę używaną!). Więc odpuściłem sobie Chinę Miévilla. Ale ostatnio w Matrasie zobaczyłem Krakena na przecenie i kupiłem.

Jest to pierwsza i zarazem ostatnia książka tego autora w mojej biblioteczce. Nie doczytałem jej do końca i nie wiem czy kiedykolwiek doczytam, bo jest to tak ciężkostrawna literatura, że nawet przestał mnie interesować finał.

Ta książka jest świetnym przykładem, że „więcej” nie musi oznaczać „lepiej”. China Miéville wetknął chyba każdy pomysł jaki mu do głowy przyszedł. Jest prawie wszystko: dziwaczne kulty, wątek kryminalny i sensacyjny, magia, problemy społeczne – strajk chowańców, plejada niesamowitych (lub dziwacznych, jak kto woli) postaci.

Co ciekawe, wiele pomysłów autora jest zbieżnych z pomysłami, którymi uraczyła nas Kate Griffin w cyklu Matthew Swift, a zwłaszcza w drugiej części Nocny burmistrz. Zamiast elektrycznych aniołów mamy anioły pamięci, zamiast Zguby Miast – Gossa i Subby’ego, rolę Rady odgrywają trochę Londynmanci, a trochę policja. Mamy podobny system magii – Matthew Swift kusił upiory papierosami i piwem, u Miéville policjantka wywołuje „duchy” zmarłych kolegów paląc płyty z filmami kryminalnymi. Nie, nie sugeruję, że któreś z nich rżnęło od drugiego. To raczej niemożliwe, bo Kraken i Nocny burmistrz wydane zostały mniej więcej w tym samym czasie (w 2010 roku). Ale porównując wykonanie, Griffin bije Miévilla na głowę.

Bohaterowi Krakena są jacyś tacy nijacy. Nawet jak przechodzą ewolucję, to niewiarygodną, jak choćby błyskawiczna przemiana ciulowatego naukowca w wojownika, po kilkugodzinnej sesji na grach komputerowych...

Miejscami czyta się świetnie, a gdzie indziej natykamy się na spiętrzenia zdań wielokrotnie złożonych oraz zwroty, których sens pozostaje tajemnicą autora (o ile sam wie, co chciał przekazać, bo czasami mam wątpliwości – ewentualnie jest to nie tyle dzieło Miéville, co wkład własny tłumacza). Dam przykład, co miał autor na myśli pisząc (str. 263)  o Krakowie, Bombaju (plus wymyślonym Magogville): miejscowości o niesprecyzowanym statucie miejskim? Co to znaczy w tym przypadku niesprecyzowany statut miejski? Chodzi o dokument określający ustrój miasta/gminy? Ale dlaczego niby jest „niesprecyzowany” – o co tu biega do diaska?

To tylko przykład, który właściwie nie ma znaczenia dla fabuły, ale takie „niewiadomoco” występują częściej i naprawdę psują lekturę.

Niektóre fragmenty wręcz chłonąłem, by przy innych męczyć się niemiłosiernie. Co jakiś czas łapałem się nawet na „odlocie” – musiałem cofać się o parę stron, bo coś istotnego mi umknęło. Co gorsza – im głębiej w las, tym więcej drzew. Po pierwszych 200 stronach byłem zachwycony i zacząłem szukać na allegro innych książek tego autora. Przy kolejnych 200 męczyłem się. Następnych 150 czytałem etapami, po nie więcej niż 20 stron na raz, bo tylko tyle byłem w stanie wytrzymać. Końcówki nie przeczytałem.

Ogólnie podsumowując: to co powinno być zabawne – nie  śmieszy, to co powinno przestraszać – przynudza, klimat tonie w potoku słów, wydarzeń, bohaterów. Po Krakenie straciłem ochotę na jakikolwiek kontakt z literaturą sygnowaną nazwiskiem China Miéville.

Czy polecam? Wyłącznie tym, którym do szczęścia wystarcza pomysłowość autora w wymyślaniu świata i bohaterów (dodam – cech fizycznych bohaterów, bo psychologicznie to raczej proste jednostki).

Ocena: 5/10.

Ch. Miéville, Kraken, tłum. K. Chodorowska, wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2011, stron: 620.