Turbolechickie zidiocenie, czyli dojenie frajerów (cz. 11): Bo na chrzest Mieszka nie ma dowodów

Spotkaliście się z takim twierdzeniem turbolechitów i co głupszych „rodzimowierców”? Pewnie tak, bo lata to po necie nie od dziś. Do tego oszołomstwo bezczelnie i kłamliwie powołuje się na prof. Samsonowicza, który niby miał „przyznać”, że Mieszko się nie ochrzcił. Cóż, profesor tylko powiedział rzecz dla historyków oczywistą – że są pewne problemy z datacją chrztu. Są też problemy – i to jeszcze większe – z datą narodzin Mieszka I czyli, wg logiki oszołomów, Mieszko pewnie nie istniał...

Tu wypowiedzi mało może znanego, tym niemniej bardzo aktywnego na facebooku turbolechity:

To jedziemy z owymi treściami źródłowymi. Najpierw...

Źródła bezpośrednio informujące o chrzcie

Roczniki polskie

Z rocznikami jest jeden problem – nie do końca wiadomo kiedy powstały oryginalne zapiski, a wiadomo że im później, tym są mniej wiarygodne. Wówczas roczniki powstawały zazwyczaj tak, że pierwotnie krótkie informacje zapisywano na tablicach paschalnych, potem je przepisywano do rocznika, a dalej były kopiowane do nowszych roczników. Nasz pierwotny rocznik nie przetrwał, jego treść znamy z roczników późniejszych.

Problemem jest, kiedy powstały zapiski na tablicach paschalnych – np. wg Labudy, były spisywane na bieżąco. Dariusz Andrzej Sikorski uważa jednak, że mogły być wprowadzane z poślizgiem kilkunasto, a nawet kilkudziesięcioletnim. W każdym razie należy uznać, że najstarsze informacje polskich roczników pochodzą z czasów Mieszka I, ewentualnie z czasów Bolesława Chrobrego. Są więc bardzo wiarygodne, choć możliwa jest pomyłka o rok albo dwa.

Druga istotna rzecz – część informacji jest wspólna dla roczników polskich i czeskich. Nie wdając się w szczegóły – jest to tak daleko idące podobieństwo notek, że bez wątpienia polskie i czeskie rocznikarstwo ma ze sobą coś wspólnego.

Teraz zestaw najstarszych informacji z tychże roczników:

965 – Dobrawa do Mieszka przybyła.

966 – książę Mieszko ochrzcił się (Mesco dux baptizatur).

967 – narodził się Bolesław Chrobry.

968 – Jordan został pierwszym polskim biskupem.

Mesco dux baptizatur jest jasną i prostą informacją – nie interpretacją, jak twierdzą turbowcy. Podobnie informacją jest, że Jordan został biskupem – w rocznikach polskich jest to informacja: Iordanus primus episcopus in Polonia ordinatus est (Jordan pierwszy biskup w Polsce jest ordynowany), w rocznikach czeskich zapiskę skrócono: Polonia cepit habere episcopum (Polska zaczęła mieć biskupa).

Z roczników zatem wynika, że Mieszko I ochrzcił się w 966 roku, a dwa lata później powstało pierwsze polskie biskupstwo. Owszem, jak już wspomniałem, daty mogą być nieznacznie pomylone (przy przepisywaniu roczników często dochodziło do przesunięć o rok czy nawet dwa). Dajmy zatem, że możliwe są dla chrztu lata 965-968, a najbardziej prawdopodobną jest data 966.

Zobaczymy dalej czy inne źródła pomogą nam to uściślić.

Kronika Thietmara

Niemiecki kronikarz i biskup, pochodzący z możnego saskiego rodu, był świetnie zorientowany w polskiej sytuacji. Dlaczego? Ano, bo po 1. urodził się jeszcze za życia Mieszka, a jego ojciec znał osobiście polskiego księcia i nawet brał udział w bitwie pod Cidini. Po 2. Thietmar znał osobiście polskich duchownych, w szczególności był zaprzyjaźniony z Reinbernem, biskupem kołobrzeskim. Po 3. Bo Thietmar najpewniej znał osobiście i Bolesława Chrobrego, i niektórych polskich możnych (to on jako pierwszy wymienia imiona Polaków spoza dynastii – Przybywoja i Odylena, Stoigniewa). Po 4. Bo Thietmar informacje czerpał nie tylko z dworu niemieckiego, nie tylko z dworu polskiego i od polskich duchownych, ale najprawdopodobniej także od Ody i jej synów (Oda to druga żona Mieszka I, wraz z trzema synami została wygnana przez Chrobrego gdzieś pod koniec X wieku, być może w 995 roku). Po 5. wreszcie: Thietmar znał język słowiański.

Warto też dodać, że – wbrew temu co twierdzą turbolechici – Thietmar nie był negatywnie nastawiony do Polaków. Był negatywnie nastawiony do Bolesława Chrobrego, ale już np. Mieszka I bardzo wychwalał.

przedstawię resztę czynów znakomitego księcia Polan Mieszka, o którym pisałem szeroko w poprzednich księgach. W czeskiej krainie pojął on za żonę szlachetną siostrę Bolesława Starszego, która okazała się w rzeczywistości taką, jak brzmiało jej imię. Nazywała się bowiem po słowiańsku Dobrawa, co w języku niemieckim wykłada się: dobra. Owa wyznawczyni Chrystusa, widząc swego małżonka pogrążonego w wielorakich błędach pogaństwa, zastanawiała się usilnie nad tym, w jaki sposób mogła by go pozyskać dla swojej wiary. Starała się go zjednać na wszelkie sposoby, nie dla zaspokojenia trzech żądz tego zepsutego świata, lecz dla korzyści wynikających z owej chwalebnej i przez wszystkich wiernych pożądanej nagrody w życiu przyszłym.

Umyślnie postępowała ona przez jakiś czas zdrożnie, aby później móc długo działać dobrze. Kiedy mianowicie po zawarciu wspomnianego małżeństwa nadszedł okres wielkiego postu i Dobrawa starała się złożyć Bogu dobrowolną ofiarę przez wstrzymywanie się od jedzenia mięsa i umartwianie swego ciała, jej małżonek namawiał ją słodkimi obietnicami do złamania postanowienia. Ona zaś zgodziła się na to w tym celu, by z kolei móc tym łatwiej zyskać u niego posłuch w innych sprawach. Jedni twierdzą, iż jadła ona mięso w okresie jednego wielkiego postu, inni zaś, że w trzech takich okresach. Dowiedziałeś się przed chwilą, czytelniku, o jej przewinie, zważ teraz, jaki owoc wydała jej zbożna intencja. Pracowała więc nad nawróceniem swego małżonka i wysłuchał jej miłościwy Stwórca. Jego nieskończona łaska sprawiła, iż ten, który Go tak srogo prześladował, pokajał się i pozbył na ustawiczne namowy swej ukochanej małżonki jadu przyrodzonego pogaństwa, chrztem świętym zmywając plamę grzechu pierworodnego. I natychmiast w ślad za głową i swoim umiłowanym władcą poszły ułomne dotąd członki spośród ludu i w szatę godową przyodziane, w poczet synów Chrystusowych zostały zaliczone.

Z tej informacji wynika, że Mieszko I przyjął chrzest po jednym lub trzech postach od poślubienia Dobrawy. Nie znamy miesiąca, w którym doszło do ślubu, więc mogły to być posty z lat 965-967 lub 966-968. W każdym razie mamy tu identyczną datację jak z przypadku polskich roczników – gdzieś w latach 965-968, przy największym prawdopodobieństwie dla lat 966-967.

U Thietmara jest jeszcze jedno wydarzenie, które może służyć do określenia najpóźniejszego terminu chrztu. Otóż podaje on, że Jordan został podporządkowany arcybiskupowi magdeburskiemu – jest to informacja nieprawdziwa, ale pozwalająca wywnioskować, że kiedy powstało arcybiskupstwo magdeburskie, Polska już była po chrzcie a Jordan był biskupem. Zachował się dokument powołujący ową archidiecezję – został wystawiony w październiku 968 roku. Czyli mamy kolejne potwierdzenie, że do chrztu Polski doszło najpóźniej w 968 roku, a zapewne nieco wcześniej (bo najpierw chrzest, potem powołanie Jordana).

Podsumowując: z Thietmara można wnioskować, że Mieszko ochrzcił się gdzieś między 965 a 968 rokiem, przy czym najbardziej prawdopodobne będą lata 966-967.

I znowu Thietmar podaje informację o chrzcie Mieszka, a nie jakąś rzekomą interpretację.

Gall Anonim

Nasz pierwszy kronikarz nie miał dobrych informacji o Mieszku I – już zbyt wiele czasu minęło. Tyle wiedział, ile zachowało się w tradycji dynastii. Cała jego opowieść o Mieszku to dwie przypowieści – o odzyskaniu wzroku podczas postrzyżyn i o chrzcie. Więc zobaczmy jaka opowieść o chrzcie krążyła na dworze Bolesława Krzywoustego:

W końcu zażądał w małżeństwo jednej bardzo dobrej chrześcijanki z Czech, imieniem Dąbrówka. Lecz ona odmówiła poślubienia go, jeśli nie zarzuci owego zdrożnego obyczaju i nie przyrzeknie zostać chrześcijaninem. Gdy zaś on przystał, że porzuci ów zwyczaj pogański i przyjmie sakramenta wiary chrześcijańskiej, pani owa przybyła do Polski z wielkim orszakiem świeckich i duchownych, ale nie pierwej podzieliła z nim łoże małżeńskie, aż powoli a pilnie zaznajamiając się z obyczajem chrześcijańskim i prawami kościelnymi, wyrzekł się błędów pogaństwa i przeszedł na łono matki Kościoła.

Jak wygląda kolejność zdarzeń u Galla:

1. Mieszko stara się o Dobrawę i przyrzeka, że przyjmie chrzest.

2. Związek zostaje zawarty, ale nie skonsumowany.

3. Mieszko przyjmuje chrzest, co otwiera mu drogę do łoża Dobrawy.

W tym przypadku mamy dość szybki chrzest po zawarciu małżeństwa, więc można go na podstawie Galla datować na lata 965-966.

I. do skutku: Gall podaje informację o chrzcie Mieszka, a nie jakąś rzekomą interpretację.

Wywody z bloga Gajowego Maruchy, znanego nam już turbolechity w wersji soft
(nie jest to jego tekst, to skopiowane z jakiegoś nieistniejącego już bloga)

Inne źródła

Widukind

Saski kronikarz, współczesny Mieszkowi. Pod rokiem 963 zamieścił pierwszą informację o państwie Piastów. Poddanych Mieszka zwie w niej  „barbarzyńcami” (czyli nie chrześcijanami), a należy pamiętać, że wówczas chrzest władcy uznawany był za chrzest całego kraju.

Nie podał nam Widukind informacji o chrzcie Mieszka. Kolejna jego wzmianka o naszym władcy dotyczy roku 967. I w niej kronikarz zwie Mieszka przyjacielem cesarza i zięciem księcia Czech. Czyli wiemy, że Mieszko już nie jest mało znanym barbarzyńcą, już jest trochę „swój”. Tu należy wyjaśnić, że „przyjaciel cesarza” nie oznacza, że rzeczywiście się przyjaźnili. To jest forma stosunków między dwoma władcami. Zazwyczaj był przyjaciel „większy” i przyjaciel „mniejszy” – ten „mniejszy” uznawał zwierzchność „większego”, ale w bardzo luźnej formie. Przyjaciele byli zobowiązani do udzielania sobie pomocy zbrojnej. Nawiązanie tego typu stosunku było o tyle korzystniejsze od innych, że „mniejszy” przyjaciel zapewne nie ponosił kosztów – nie płacił trybutu, bo przecież od przyjaciół się kasy nie bierze.

Ta forma stosunków nie była zastrzeżona dla chrześcijan. Ten sam cesarz Otton Wielki oferował ją pogańskiemu władcy Obodrzyców. Tym niemniej, rzadkością było nawiązywanie takich układów między władcą chrześcijańskim i pogańskim. Jest to zatem jakaś przesłanka na rzecz uznania, że Mieszko był już w 967 roku chrześcijaninem.

Kiedy mogło dojść do nawiązania tegoż stosunku przyjaźni między Ottonem i Mieszkiem. Tego, niestety, nie wiemy. Jeśli wymagało to osobistego spotkania „przyjaciół”, to mogło mieć miejsce jedynie pod koniec 965 lub na początku 966 roku. W każdym razie na pewno przyjaźni nie było w 963 roku, a na pewno była w 967.

Kolejną przesłanką na rzecz uznania, że Mieszko był już wówczas chrześcijaninem, jest poselstwo, które w tymże 967 roku wysłał do Rzymu, gdzie wówczas był cesarz.

Z Widukinda możemy zatem (ale bardzo ostrożnie) wnioskować, że w 967 roku Mieszko był już chrześcijaninem, a ochrzcił się zapewne w roku 965 lub początkach 966, ewentualnie najpóźniej w 967 roku.

Ibrahim ibn Jakub

Żydowski pisarz nic nie wiedział o chrzcie Mieszka. Do tego – czerpiąc informacje z dworu Ottona Wielkiego, w tym od samego cesarza – zwie Mieszka władcą Północy. Północ to w owym czasie odpowiednik dzikiego kraju, owych barbarzyńców Widukinda.

Co ciekawe, ibn Jakub przebywał na dworze Ottona mniej więcej w tym samym czasie, kiedy mogło dojść do nawiązania „przyjaźni” piastowsko-ottońskiej, czyli pod koniec 965 lub w początkach 966 roku. Czyżby zatem Ibrahim i Mieszko się minęli – Mieszko przybył na dwór Ottona tuż po wyjeździe żydowskiego pisarza?

W każdym razie, o ile z milczenia ibn Jakuba można coś wnioskować, to Mieszko ochrzcił się najwcześniej pod sam koniec 965 roku, tuż przed hipotetyczną wizytą w Niemczech.

Żywot Świętego Udalryka

Udalryk był biskupem Augsburga, zmarł w 973 roku. Od razu zaczął się jego kult. I mamy w Żywocie informację, że Mieszko oberwał zatrutą strzałą w ramię. Nie mogąc się wykurować, jako pobożny chrześcijanin, prosił o wstawiennictwo świętego Udalryka. I to miało pomóc – Mieszko wyzdrowiał, a z wdzięczności wysłał do Augsburga wotum: srebrne ramię.

Nic z tego nie da się wyciągnąć dla datowania chrztu, ale mamy potwierdzenie, że Mieszko chrzest przyjął.

Dagome iudex

To kolejne źródło, które nie przynosi nam informacji o dacie chrztu Mieszka, a jedynie potwierdza, że był chrześcijaninem, czyli chrzest przyjął.

Epitafium Bolesława Chrobrego

To jest zapewne źródło tezy turbosków, że Mieszko nigdy się nie ochrzcił. Otóż mamy w tym źródle informację, że Chrobry narodził się z ojca poganina. I jest to jak najbardziej możliwe, tyle że w niczym nie potwierdza turbowskich fantasmagorii.

Otóż zdaniem niektórych historyków, data narodzin Chrobrego w rocznikach została zmanipulowana – informacje o chrzcie Mieszka i narodzinach Chrobrego zostały w pewnym momencie, przy przepisywaniu pierwotnej notki, zamienione miejscami. Żeby nie było, że Dobrawa z poganinem ten tego tam (czyli z tych samych powodów, dla których Gall Anonim zmodyfikował opowieść o Mieszku i Dobrawie). Wg tych badaczy zatem, pierwotnie zapiski roczników wyglądały tak:

965 – Dobrawa do Mieszka przybyła.

965 lub 966 – narodziny Bolesława Chrobrego.

965 lub 966 lub 967 – chrzest Mieszka.

Czyli znowu mamy tę samą datację chrztu, którą już wiele źródeł nam potwierdza: gdzieś w latach 965-967.

Tyle tylko, że wartość źródłowa Epitafium jest nieokreślona. Jest to źródło trudne do datowania. Wystarczy wspomnieć, że wg różnych uczonych, powstało albo w pierwszej połowie XI wieku (czyli byłoby bardzo wartościowe), albo na przełomie XI i XII wieku (czyli już znacznie mniejsza wartość), albo nawet w wieku XIII czy wręcz w drugiej połowie wieku XIV (wtedy byłoby bezwartościowe).

Tym niemniej w żaden sposób nie przeczy, że Mieszko się ochrzcił, a jedynie podaje, że Mieszko był poganinem w momencie narodzin Bolesława Chrobrego. Przy czym wartość tej informacji jest nieustalona i zapewne tak pozostanie.

A jak Obama był w Warszawie, to w New York Times napisali, że odwiedził Europę. Czyli Polski nie ma :D

***

Jest możliwość pogodzenia tych wszystkich informacji, acz może nieco fantazyjna. Należy przy tym pamiętać, że w owym czasie rok zaczynał się nie 1 stycznia, a 25 grudnia. Czyli 25 grudnia 964 (wg naszej rachuby), wówczas był 25 grudnia roku 965.

To taka układanka, trochę puzzle:

25 grudnia 964 (wówczas 965) – ślub Mieszka i Dobrawy.

Końcówka 965 – narodziny Chrobrego.

25 grudnia 965 (wówczas 966) – chrzest Mieszka I.

Początek 966 roku – wizyta Mieszka I na dworze Ottona Wielkiego i nawiązanie przyjaźni.

To oczywiście nie musi mieć nic wspólnego z rzeczywistością, to tylko taka konstrukcja. Ale warto zwrócić uwagę, że data narodzin Chrobrego wręcz „prosi” się o przesunięcie, bo już w 984 roku zawarł małżeństwo, przy czym nie wiadomo które – rocznik nie podaje imienia żony; mogło chodzić o córkę Rygdaga lub o Węgierkę, a może nawet o Emnildę, trzecią żonę. Gdyby urodził się w 967, to w 984 miałby zaledwie 17 lat – zawarcie małżeństwa w takim wieku było możliwe, ale bardzo rzadkie. A gdyby to miało być drugie małżeństwo władcy, to pierwsze przypadłoby gdzieś koło 981-982, czyli Chrobry miałby zaledwie 14-15 lat. Z kolei gdyby to było trzecie małżeństwo, to pierwsze musiałby zawierać jako 12-13 latek! Wyobrażacie to sobie – siedemnastolatek, jako podwójny rozwodnik, zawiera trzecie małżeństwo? :D

W każdym razie chrzest Mieszka to fakt, a datować go można gdzieś między 965 a 968 rokiem, przy czym rok 966 jest najbardziej prawdopodobny.

Oczywiście nie sądzę, że to się przebije do turbowskich łepetyn. Jaki jest ich stosunek do źródeł wyłożył mi przy okazji dyskusji właśnie o chrzcie Mieszka, jeden z aktywnych na Wykopie:

Co warto przeczytać (takie podstawowe podstawy):

A. Pleszczyński, Niemcy wobec Pierwszej Monarchii Piastowskiej (963-1034). Narodziny stereotypu. Postrzeganie i cywilizacyjna klasyfikacja władców Polski i ich kraju, Lublin 2008;

D.A. Sikorski, Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego: rozważania nad granicami poznania historycznego, Poznań 2011.

D.A. Sikorski, Początki Kościoła w Polsce: wybrane problemy, Poznań 2012. 

D.A. Sikorski, Wczesnopiastowska architektura sakralna (jako źródło historyczne do dziejów Kościoła w Polsce), Poznań 2012.

P. Wiszewski, Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008.

Zobacz też:
Dlaczego żaden Piast nie został świętym?

Moje notki o turbolechitach (vel osłoszczękowcach):

Turbolechityzm – definicja.

Część pierwsza o turbolechickim zidioceniu.

Część druga, o roczniku Awentyna.

Część trzecia o Kronice Prokosza.

Część czwarta o jasnogórskim poczcie, książce Thomasa Nugenta i osławionej mapie.

Część piąta o cesarzu Chrobrym, czyli tytule princeps.

Część szósta o paleniu słowiańskich ksiąg.
Część siódma o Lechii w Biblii, czyli Imperium Oślej Szczęki.
Część ósma o kosmicznym pochodzenie Lechitów.

Część dziewiąta o Kolumnie Zygmunta.
Część dziesiąta - dno turbolechickiego szamba.

Część dwunasta: Jak Attyla, wielki król krzyżaków, spod Szczecina atakował Kraków.

O rzekomym słowiańskim piśmie 1: idole z Prillwitz.
O rzekomym słowiańskim piśmie 2: kamienie mikorzyńskie.

Genetyczne bajki o Wielkiej Lechii.

Mariusz Kowalski, Ariowie, Słowianie, Polacy. Pradawne dziedzictwo Międzymorza.

Wyszło Szydło z worka, czyli kolejny turbolechicki gniot Bellony.

Sezrobiłem facebooka, można sepolubiać:

Seczytam na fejsie.

Seczytam na twitterze.